Συνέντευξη Κλήμης Πηρουνάκης

-Θέλω καταρχήν να μου πείτε ποιός είστε και που βρισκόμαστε.

Βρισκόμαστε στο κατάστημα κράτησης γυναικών στον Ελαιώνα Θηβών. Είμαι καθηγητής στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση και εδώ ασκώ τα καθήκοντα του διευθυντή. Στο σχολείο.

-Πώς βρεθήκατε εδώ;

Ήδη έχω κάνει τριάντα ένα χρόνια στο γυμνάσιο- λύκειο Καπαραλίου της Βοιωτίας, 17 χλμ από εδώ. Έχω λοιπόν μια εμπειρία από διαχείριση μαθητών.

-Και εδώ πως βρεθήκατε;

Όταν προέκυψε η θέση του διευθυντή, έκανα τα χαρτιά μου και μεταξύ των τεσσάρων με επέλεξαν.

-Δηλαδή βρισκόσαστε εδώ τρία χρόνια;

O τρίτος χρόνος είναι τώρα.

-Θέλω να μου περιγράψετε την εμπειρία σας εδώ. Δηλαδή τι βρήκατε όταν ήρθατε, τι έχει γίνει αυτά τα τρία χρόνια.

Eμείς παραλάβαμε τις μαθήτριες από το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας του Κορυδαλλού. Ο χώρος είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικός, η διαρρύθμιση δηλαδή του σχολείου, με τις τάξεις το εργαστήριο πληροφορικής. Τη βιβλιοθήκη που φτιάξαμε με τα γραφεία των καθηγητών, τον σχολικό κήπο. άρα με τις εκπαιδευόμενες βρήκαμε πεδίο να μπορέσουμε να αναπτύξουμε όλες μας τις παιδαγωγικές αντιλήψεις. Σχετικά με την διαχείριση παραβατών, παραβατών γυναικών.

-Και ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε;

Μπορώ να πω ότι δεν αντιμετωπίσαμε δυσκολίες γιατί βρήκαμε ένα πολύ ευήκοο συμβούλιο φυλακής. Και πολύ δεκτικό στο να αποδεχτεί τις ιδιαίτερες αντιλήψεις μας πάνω στο θέμα της παιδείας και της εκπαίδευσης γυναικών. Από την αρχή μας συμπαραστέκονται. Και πολλές φορές αποδέχονται πράγματα που ίσως είναι πολύ τολμηρά για τον χώρο της φυλακής. Να φανταστείτε ότι πέρυσι καλέσαμε ένα φίλο μας και έκανε μάθημα τοξοβολίας. Μες στη φυλακή. Ακόμα και ο ίδιος ο αρχιφύλακας έκανε τοξοβολία. Και αυτό είναι και ανατρεπτικό μαζί αλλά και ελπιδοφόρο με την έννοια ότι μπορούμε στο μέλλον να εφαρμόσουμε καινοτόμα προγράμματα. Που θα είναι ωφέλιμα για τον ψυχισμό. Και τα προβλήματα των εγκλεισμένων γυναικών. Τα δεινά υφίστανται, ακόμα. Τα δεινά του εγκλεισμού, ο νεκρός χρόνος, η δυσκολία επικοινωνίας των κρατουμένων μέσα στους θαλάμους, υπάρχουν.

-Δηλαδή ποιές είναι οι ικανότητες σας, ήθελα να σας ρωτήσω δηλαδή, των γυναικών που κρατούνται ως μαθήτριες πια. Ποια είναι η διαφορά των μαθητριών του σχολείου που ζήσατε όλα αυτά τα χρόνια;

Ο κυριότερος άξονας δράσης είναι βασικά ψυχοθεραπευτικός. Ενδιαφερόμαστε για την .. την κατάσταση, τον ψυχισμό των κρατουμένων γυναικών να την διατηρούμε σε μια καλή κατάσταση γιατί το μεγάλο πρόβλημα του εγκλεισμού είναι η κατάθλιψη. Και η επιθυμία να χρησιμοποιούν φάρμακα για να επιβιώσουν. Άρα λοιπόν το ενδιαφέρον μας είναι βασικά ψυχοθεραπευτικό. Και μετά επικοινωνία πάνω στο γνωστικό αντικείμενο. Ιδιαιτερότητα του σχολείου είναι ότι δεν έχει βιβλία. Άρα ασκούμε περισσότερο τον λόγο και την γραφή. Οι απαιτήσεις δεν είναι ιδιαίτερα πολλές. Πάνω στα γνωστικά αντικείμενα. Για αυτό και την κάθε ενότητα την ονομάζουμε γραμματισμό. Γλωσσικός γραμματισμός, επιστημονικός γραμματισμός κτλ. Με την έννοια ότι μπορούμε να έχουμε γενικές πληροφορίες εγκυκλοπαιδικές, οι οποίες μας βοηθάνε στο να μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ποιοι είμαστε, που πάμε, τι θέλουμε. Και παράλληλα να μπορούμε να χτίσουμε την κοινότητα. Αυτό είναι το ενδιαφέρον του σχολείου δεύτερης ευκαιρίας μες στις φυλακές.

-Υπάρχουν όμως κάποια προβλήματα σε σχέση με το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας σε σχέση με άλλες υπηρεσίες. Μπορείτε να μας το εξηγήσετε;

To κίνητρο για να μπορούμε να ανασύρουμε τις κρατούμενες γυναίκες από τους θαλάμους είναι τα μεροκάματα. Ήδη, οι μαθήτριες που συμμετέχουν στο σχολείο γλιτώνουν, εκπίπτει η ποινή τους στο μισό.

-Τι σημαίνει μεροκάματο; Εξηγείστε μας.

Μεροκάματο σημαίνει ότι επειδή έρχονται στο σχολείο, η ποινή τους εκπίπτει στο μισό. Αυτό είναι το μεροκάματο. Παρ’ όλα αυτά δεν μπορούν να εξαφανίσουν πάνω από 23 μεροκάματα το μήνα, για αυτό ζητούμενο για εμάς είναι να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε τριάντα μεροκάματα. Οπότε να είναι το μεγαλύτερο κίνητρο για να σηκώσουμε τις γυναίκες από τη κατάσταση του λήθαργου βασικά, που επικρατεί μέσα στους θαλάμους κράτησης.

-Δηλαδή για να καταλάβουμε, οι κοπέλες που είναι εδώ μέσα στη φυλακή και απασχολούνται σε άλλες υπηρεσίες όπως το μαγειρείο,..

Το μεροκάματο σημαίνει ότι μια μέρα εργασίας εκπίπτει με μια μέρα εργασίας εκπίπτει η ποινή στο μισό. Δηλαδή αν κάποιος έχει έξι χρόνια ποινή και εργάζεται θα μείνει στη φυλακή μόνο τρία χρόνια. Υπολογίζονται όλα τα μεροκάματα μέρα με τη μέρα. Οπότε κάποιος λέει, έκανα τρία χρόνια σκαστή φυλακή και τρία χρόνια μεροκάματα άρα συμπλήρωσα τα έξι χρόνια για να μπορέσω να φύγω. Είναι πολύ σημαντικό αυτό. Εμείς θέλουμε λοιπόν να πετύχουμε να έχουμε το μεγαλύτερο κίνητρο δηλαδή τριάντα μεροκάματα το μήνα. Γιατί και τα σαββατοκύριακα και τις αργίες, η μαθήτρια διατηρεί την ιδιότητα του μαθητή. Άρα μπορεί να εξασφαλίζει μεροκάματο. Τώρα, μεροκάματο παίρνει όταν εργάζεται στο σχολείο, όταν δεν εργάζεται στο σχολείο, χάνει το μεροκάματο. Και αυτό είναι ιδιαίτερο οδυνηρό για αυτές και γι αυτό επιζητούν να πηγαίνουν στο μαγειρείο που έχει το μεγαλύτερο ποσοστό μεροκάματου.

-Μου είπατε ότι δεν έχετε δυσκολίες με το συμβόλαιο της φυλακής. Ωστόσο με την πολιτεία αντιμετωπίσατε προβλήματα;

Oύτε με την πολιτεία αντιμετωπίσαμε γιατί το ΙΔΕΚΕ το Ίδρυμα Διαρκούς Επιμόρφωσης και Κατάρτισης επιθυμεί να χτίσει σχολεία μέσα στις φυλακές. Άρα είμαστε σε μια φάση δημιουργίας. Δεν έχουμε αρνητικές ας πούμε παρεμβολές θα λέγαμε ή δυσκολίες. Επιθυμούν να οργανώσουμε το σχολείο όσο γίνεται καλύτερα.

-Καθηγητές έχετε;

Kαθηγητές έχουμε. Μερικά προβλήματα με την έννοια ότι για διάφορους λόγους αργούν να διορίσουν ωρομίσθιους καθηγητές, το σχολείο επανδρώνεται με ορμή στους καθηγητές. Μπορούμε να έχουμε και μόνιμους, αλλά γενικά δεν υπάρχει επιθυμία ακόμα από το μόνιμο προσωπικό να απασχοληθεί μέσα στη φυλακή. Έχουμε μόνο τη Μαργαρίτα, η οποία είναι δικηγόρος, κοινωνιολόγος και ασχολείται με τον κοινωνικό γραμματισμό.

-Δηλαδή ας πούμε οι καθηγητές που έρχονται εδώ πέρα είναι οι ίδιοι που δεν θέλουν να νομιμοποιηθούν για να μείνουν εδώ στο σχολείο της φυλακής; Αυτό λέτε;

Όχι.

-Αλλά;

Από το μόνιμο προσωπικό που υπάρχει στα σχολεία, θα μπορούσαν να ζητήσουν απόσπαση να έρθουν να εργαστούν εδώ. Αλλά γενικά υπάρχει άρνηση και ίσως και άγνοια. Οι άνθρωποι φοβούνται την φυλακή. Φοβούνται τον θεσμό της φυλακής. Γιατί όπως λέγαμε και πριν η φυλακή είναι το πίσω μέρος της κοινωνίας , υπόκειται σε ρατσισμό και σε φοβία, αλλά με τις νέες δράσεις και με αυτή τη προβολή που ήδη επιδιώκουμε, βλέπουμε ότι τα πράγματα αλλάζουν, η κοινωνία αναγνωρίζει ότι είναι πολύ θετικό το να λειτουργούν σχολεία στις φυλακές και με τις επιτυχίες που είχαμε και με το ότι κατόρθωσαν κάποιες κοπέλες μας να περάσουν στο πανεπιστήμιο, σε ειδική σύσκεψη που έγινε στο υπουργείο δικαιοσύνης ειπώθηκε ότι πλέον σε όλες τις φυλακές πρέπει να γίνουν σχολεία. Κι αυτό για εμάς είναι ελπιδοφόρο και παρήγορο.

-Πείτε μου λίγο για αυτές τις επιτυχίες.. Πόσες αν μπορούμε να τις πούμε αριθμητικά..

Επιτυχία δεν ορίζεται μόνο το ότι κάποια εκπαιδευόμενη μαθήτρια πέρασε στο πανεπιστήμιο, επιτυχία είναι όταν κάποια συνειδητοποιήσει το μέλλον της, αποφασίσει να γυρίσει στην οικογένειά της, να ξανα..στήσει την επικοινωνία με τα αγαπημένα της πρόσωπα, να πάψει να κάνει παράβαση, να συνειδητοποιήσει τα λάθη της όλα αυτά για εμάς είναι επιτυχία. Είναι αυτό που λέμε επαναπροσδιορισμός προσωπικότητας και στόχων. Και αυτό για μας είναι πολύ σημαντικό. Παρόλα αυτά, νιώσαμε τη μεγάλη χαρά να δούμε τη Μαρίνα τη Λιτβίνοβα να περνάει από τις πρώτες στη Νομική, και η επιτυχία της Μαρίνας μας άνοιξε δρόμους άνοιξε παράθυρα στο σκοτάδι, έκανε ρωγμές στο σύστημα, αλλά και στο σκοτάδι, και στις αντιλήψεις των κρατουμένων γυναικών ότι υπάρχει ελπίδα.

Τα πράγματα δεν είναι έτσι. Δεν είναι μαύρα, δεν είναι δυστυχισμένα, υπάρχει ελπίδα. Παράλληλα και η Γεωργία, η μαθήτρια που πέρασε στο ΤΕΙ Φλώρινας, κι αυτή μας άνοιξε δρόμους, γιατί μπορούμε διά αλληλογραφίας να παρακολουθεί τα μαθήματα κι όταν με το καλό αποφυλακιστεί να κάνει τα εργαστήριά της. Αυτή η επιτυχία της έδωσε και την ελπίδα να στήσει ένα μικρό εργαστήριο όταν αποφυλακιστεί οπότε έχει ήδη προδιαγράψει το μέλλον της. Αυτό το συναίσθημα που συνέχεια κουβαλάμε και που είναι πολύ δυνατό και πολύ έτσι συγκλονιστικό, είναι αυτό που πολλές φορές λέω, ότι βλέπουμε μια ανθρώπινη κούκλα πεσμένη, τη σηκώνουμε στα πόδια, την κοιτάμε στα μάτια, και της δίνουμε τη δύναμη και την πνοή να ξεκινήσει από την αρχή τη ζωή της. Κι αυτό το βίωμα το αντιμετωπίζουμε καθημερινά. Γινόμαστε ψαράδες ανθρώπων και έχουμε αυτό το μόνιμο συναίσθημα της ψυχικής ηδονής. Ότι όλα τα πράγματα πάνε καλά. Απλώς χρειάζεται ελπίδα. Και με αυτό τον τρόπο δίνουμε και περιεχόμενο στην έννοια της αγάπης.

-Την αγάπη εσείς την έχετε κληρονομήσει έχω την εντύπωση.

Η αγάπη υπάρχει, είναι διάχυτη, απλώς χρειάζεται κάποιος να απλώσει το χέρι του και την ματιά του να την αδράξει.

-Εγώ ήθελα να πάω τη συζήτηση στον πατέρα σας. Θέλετε να μου πείτε λίγο γι αυτό;

Εντάξει, είναι μια γνωστή φυσιογνωμία ένα πρόσωπο δυναμικό, ένα πρόσωπο που έδωσε ένα ιδιαίτερο στίγμα ζωής, ιδιαίτερα στα χρόνια της χούντας, ένας άνθρωπος που δεν φοβήθηκε, να εκφράσει ελεύθερα τις απόψεις του, ένας άνθρωπος που δεν τρόμαξε μπροστά στο βλέμμα του βασανιστή, που δεν φοβήθηκε όταν ο Θεοφιλογιαννάκος του πε «παπα-Γιώργη είσαι πολύ έξυπνος, αλλά να ξέρεις ότι υπάρχουν και τροχαία». Ή που όταν φεύγοντας από την Ασφάλεια του είπε «παπα-Γιώργη να σκέφτεσαι ότι έχεις και παιδιά». Γυρίζοντας στο σπίτι, προσωρινά συγκλονισμένος, ίσως φοβήθηκε, αλλά την επόμενη έδωσε ένα κείμενο στη Deutche Welle που είπαν ότι ο Πιρουνάκης συνελήφθη και δε φοβήθηκε και είπε ας πούμε με μεγάλη δύναμη ότι αυτή η άθλια κατάσταση πρέπει να αλλάξει. Ο τόπος αξίζει ένα καλύτερο μέλλον.

-Τι έκανε και τους ενοχλούσε;

Ο πατέρας μου κάθε πρώτη Κυριακή του μήνα, έκανε μια λειτουργία για τους ανθρώπους των γραμμάτων της τέχνης και τους ανθρώπους φίλους του που συμμετείχαν στα πολιτικά πράγματα στον Άγιο Στέφανο Αττικής. Εκεί λοιπόν κάθε Κυριακή μίλαγε για την Ανάσταση–Επανάσταση αυτοί ήταν οι άξονές του. Και εκεί ελεύθερα λοιπόν, διακήρυσσε το μέλλον της πατρίδας.

-Αυτό λοιπόν το μάθανε προφανώς.

Βέβαια. Και η Ασφάλεια πολλές φορές παρενοχλούσε, ήδη καλούσε η Ασφάλεια ανθρώπους που πηγαίνανε στον Άγιο Στέφανο.. Ο πατέρας μου πρώτη φορά συνελήφθη σε μπουάτ. Γιατί πήγαινε στις μπουάτ τον καιρό του νέου κύματος, πήγαινε στον κινηματογράφο, στο θέατρο, είχε ξεκινήσει να γιορτάζεται ο Άγιος Πορφύριος ως άγιος των καλλιτεχνών, της τέχνης και των γραμμάτων, οπότε θεωρούσε ότι οι ηθοποιοί είναι οι άνθρωποι που μπορούν να μεταδώσουν το λόγο της αγάπης και της αλλαγής των πραγμάτων. Τους θεωρούσε μοχλό και εργαλείο για την ανατροπή των κατεστημένων.

-Τα σχολεία τα νυχτερινά..

Η ιστορία αυτή του πατέρα μου είναι πριν γίνει παπά. Ο πατέρας μου έγινε παπάς το ‘49. Πριν, δραστηριοποιείτο στον Πειραιά είχε φτιάξει την περιβόητη Φιλική Εταιρεία, όπου με φίλους–συνεργάτες είχε στήσει τα πρώτα νυχτερινά σχολεία, που τον καιρό της κατοχής μάζευε τα παιδιά που δεν είχαν γονείς σε ειδικούς χώρους, σε ξενώνες, σε ορφανοτροφεία, σε στέγες αγάπης.. Υπάρχει μια συγκλονιστική πορεία του παπα-Γιώργη πολύ δυνατή. Εκείνη την εποχή. Και που μπορούσε και ισορροπούσε μεταξύ της αριστεράς, του κέντρου και της δεξιάς. Να χαράζει ένα δρόμο χωρίς να φοβάται τις πιέσεις εκατέρωθεν. Είχε αυτή τη δύναμη. Ήξερε ποιός ήταν ο στόχος του και δεν.. πως το λένε.. δεν υπέστειλε ποτέ τη σημαία της αντίστασης και της αλλαγής με το δικό του τρόπο. Και στη γερμανική κατοχή.. Μου είχε πει μια ιστορία όπου όταν διαμαρτυρήθηκε επειδή στη Σεβιτανίδειο που ήταν καθηγητής σήκωσαν τη γερμανική σημαία, ήταν ο μόνος καθηγητής που διαμαρτυρήθηκε. Τον καταδίωξαν και μου έλεγε ότι ακόμα θυμάται τις σφαίρες που σφύριζαν πάνω από το κεφάλι του. Όταν προσπαθούσαν να τον φυγαδεύσουν οι φίλοι του από την Σεβιτανίδειο. Ήταν ένας άνθρωπος ιδιόμορφος θα λέγαμε, οραματιστής.

-Ιερέας πότε έγινε;

Μετά το 1949. Ενώ όλοι περίμεναν να γίνει πολιτικός, επειδή πίστεψε στην ιδέα της κοινότητας εν Χρηστώ, έγινε παπάς. Εγκατεστάθη στην Ελευσίνα, ήθελε να πάει σε μια πόλη με προβλήματα πόλη.. με εργάτες, με ανερχόμενη βιομηχανία.. Την πρώτη δεκαετία είχε πετύχει πάρα πολλά πράγματα, θα λέγαμε ότι ήταν ο ενδιάμεσος μεταξύ εργατών και εργοδοσίας. Δηλαδή, ήτανε απαραίτητη η γνώμη του παπα-Γιώργη για το ότι θα πρέπει να ανέβει το εργατικό μεροκάματο. Είναι μια εποχή θαυμάσια, όπου μπόρεσε και οργάνωσε την ενορία με τέτοιο τρόπο, ώστε οι νέοι να ορίζουν στόχους και τρόπους αλλαγής των πραγμάτων.

Αλλά ξεκίνησε και το μεγάλο έργο της, το πρόγραμμα της ανοικτής προστασίας, όπου από το 1963 μάζευε τα παιδιά της πόλης με προβλήματα, όπου εκεί έβρισκαν τροφή, έβρισκαν δασκάλους στο επίπεδο της αλληλοδιδακτικής να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της γνώσης. Είναι ένα πρόγραμμα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα και που ονομάζεται Φιλική Φωλιά-κέντρο αγάπης Ελευσίνας. Τα ίδια τα παιδιά το καλοκαίρι πηγαίνουν κατασκήνωση σε κατασκηνώσεις «Χαρούμενα παιδιά, χαρούμενα νιάτα». Όπου το έργο του χειμώνα συνεχίζεται και το καλοκαίρι, σε άλλο πλαίσιο, θα λέγαμε, περισσότερη επαφή με τη φύση, το περιβάλλον.

-Και τι παιδιά είναι εκεί μέσα;

Είναι παιδιά της πόλης που ζουν σε οικογένειες με προβλήματα οικονομικά και σχέσεων. Είναι ένα στημένο πρόγραμμα όπου κοινωνικοί λειτουργοί ανιχνεύουν την πόλη, βρίσκουν την πόλη τις οικογένειες που έχουν προβλήματα, καλούν τα παιδιά να ρθουν στο κέντρο, συμμετέχουν. Είναι 180 κι έμαθα ότι τώρα περίπου έχουν εγγραφεί άλλα 10 παιδιά .. Εντάξει είναι ένα δύσκολο αλλά πολύ έτσι χαριτωμένο πρόγραμμα.

-Για να ολοκληρώσουμε την ιστορία του πατέρα σας. Πότε καθαιρείται, ουσιαστικά πότε γίνεται όλο αυτό..

Ουσιαστικά μετά την μεταπολίτευση απογοητεύτηκε. Και, ενώ ήλπιζε ότι οι άνθρωποι που ήταν μαζί του τον καιρό της χούντας θα είχαν μια άλλη οπτική για τα πράγματα, έπεσαν κι αυτοί στις παγίδες του κατεστημένου. Παρ’ όλα αυτά επέμενε να βρει τρόπους να πείσει τους ιθύνοντες ότι πρέπει να αλλάξουν τρόπο αντιμετώπισης. Αν δεν κάνω λάθος το 1986 συμμετείχε στην επιτροπή του ΟΔΕΠ, όπου είναι για τη διαχείριση της εκκλησιαστικής περιουσίας, όπου μαζί με τον Τρίτση, το Ζαχαρόπουλο, τον Ανωμερίτη, προσπάθησαν την περισσευούμενη θα λέγαμε εκκλησιαστική περιουσία να τη δώσουνε σε ακτήμονες ήτανε κάτι πολύ έτσι.. έντονα ανατρεπτικό και για να τον σταματήσουν δέχτηκε το μικρό επιτίμιο, δηλαδή του απαγόρευσαν να συμμετέχει στη Θεία Κοινωνία, τον έβγαλαν εκτός εκκλησίας. Αυτό του στοίχησε πολύ. Ευτυχώς δυο-τρεις μήνες πριν πεθάνει ήρθε το επιτίμιο, οπότε, τουλάχιστον κοιμήθηκε εν Κυρίω απαλλαγμένος του στίγματος.

-Εσείς από τον πατέρα σας τι έχετε πάρει; Σε τι του μοιάζετε;

Δεν ξέρω αν του μοιάζω σε κάτι, πάντως αυτό που θυμάμαι είναι «Κλήμη μην κοιτάς μόνο τον εαυτό σου». Αυτό είναι πολύ, έτσι, έντονα χαραγμένο μέσα μου και το ότι τα πράγματα αλλάζουν αρκεί να το θελήσεις. Δεν υπάρχει δεν μπορώ. Αυτό είναι πολύ σημαντικό είναι χιλιοειπωμένο αλλά είναι πολύ σημαντικό. Δεν υπάρχει δεν μπορώ. Υπάρχει δεν θέλω. Λοιπόν, αφού θέλω, όλα γίνονται.

-Πόσα παιδιά έκανε ο πατέρας σας;

Οκτώ παιδιά. Πέντε αγόρια και 3 κορίτσια. Όλοι συμμετέχουμε στα έργα, με τον ένα τρόπο ή τον άλλον. Στο κέντρο αγάπης στην Ελευσίνα και στην κατασκήνωση. Τίποτα δεν πάει χαμένο. Αυτό είναι σίγουρο. Τίποτα δεν πάει χαμένο δηλαδή αυτό που έλεγε ο πατέρας μου ίσως άλλως το σπείρουν, άλλως το θερίζουν, είναι δεδομένο. Θα έλεγα ότι θερίζουμε τους σπόρους του πατέρα μας τώρα. Και εμείς θα σπέρνουμε τους σπόρους για τη μέλλουσα γενιά. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Επειδή έχουμε λοιπόν, πλέον, ορατά τα αποτελέσματα κι ότι ο θεός είναι ψηλαφιστός, αυτό είναι το σημαντικό.

Η έννοια της αγάπης, δηλαδή, είναι ο ψηλαφιστός Θεός. Όταν αντιμετωπίζουμε τον άλλον, όταν δούμε τον άλλον στα μάτια, και θεωρούμε ότι είναι κομμάτι μας, αυτή είναι η έννοια του Θεού. Αυτό που λένε οι πατέρες, ο Θεός είναι ψηλαφιστός. Άρα μπορώ να τον πιάσω, άρα είναι εδώ. Αφού είναι εδώ, θέλω κι εγώ να τον γευτώ και να συμμετέχω. Και αυτό θα λέγαμε είναι η χριστιανική επανάσταση. Αυτή η αιώνια ουτοπία. Ότι τα πράγματα αλλάζουν αρκεί οι άνθρωποι να το θελήσουν.

-Πιστεύετε στο Θεό;

Πιστεύω στην έννοια της αγάπης. Σαφώς και στην έννοια του Θεού. Η έννοια του τέλειου είναι ο Θεός. Άρα τι πιο τέλειο στην ανθρώπινη κοινωνία από την αγάπη. Εξάλλου η Άρμστρονγκ λέει ότι η αγάπη είναι ο Θεός και Θεός είναι αγάπη.

-Ποια ήταν η χειρότερη στιγμή που είχατε εδώ μέσα;

Αν σας πω δεν έχω χειρότερες; Δεν θα me πιστέψετε. Γιατί ακόμα είναι όλες θετικές. Γιατί αυτές οι σχέσεις που αναπτύσσω με τις μαθήτριες είναι τόσο δυνατές, τόσο συναισθηματικά έντονες, γιατί αξιοποιούμε τη συναισθηματική νοημοσύνη, αυτό είναι το κλειδί. Δεν αξιοποιούμε τη λογική μόνο, αλλά ποντάρουμε στη συναισθηματική νοημοσύνη που είναι τεράστια. Και αφού μπορούμε και μπαίνουμε μέσα σε αυτή τη νοημοσύνη και την αξιοποιούμε, γευόμαστε πραγματικά μια ατέλειωτη ψυχική ηδονή.

-Και αν θα έπρεπε να ξεχωρίσετε την καλύτερη στιγμή;

Σαφώς είναι η επιτυχία της Μαρίνας. Ίσως είναι άδικο που επικεντρωνόμαστε πάντα στη Μαρίνα, αλλά η Μαρίνα έκανε το μεγαλύτερο άθλο. Είπε κι εγώ θα βγω απ’ τη φυλακή και θα γίνω δικηγόρος. Είναι τελείως ανατρεπτικό αυτό. Πριν από τρία χρόνια ήταν σε κατάθλιψη. Την ανέσυρε από την κατάθλιψη ένας ψυχίατρος, ο Νίκος ο Γκούβας, την ανέλαβε ο Γιώργος ο Ζουγανέλης, ο διευθυντής του σχολείου 2ης ευκαιρίας και τη βοήθησε πολύ η Άννα η Μουτάφη, κοινωνική υπηρεσία, και ο Νίκος ο Λαγανάς. Στηρίχθηκε σε ανθρώπους, στάθηκε στα πόδια της κι έφτασε στο υψηλότερο σημείο που θα μπορούσε να φτάσει παιδί με όνειρα και οράματα. Και θέλει να ξαναγυρίσει στη φυλακή. Αλλά θέλει να ξαναγυρίσει σαν δικηγόρος. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από αυτό. Με την έννοια ότι ενέπνευσες ένα παιδί να διανύσει αυτή τη ζωή. Είναι πολύ σημαντικό.

-Μετά την αποφυλάκισή τους εσείς διατηρείτε επαφές μαζί τους;

Σαφώς τηρούμε με αυτούς που πραγματικά επιθυμούν. Είναι πολύ σημαντικό ότι τη Μαρίνα την εγκαταστήσαμε στην πόλη της Θήβας, κινητοποιήσαμε όλη την πόλη, τον εμπορικό σύλλογο, τους βουλευτές, τους απλούς ανθρώπους όπου τη στήριξαν μια βουλευτής πλήρωσε για 6 μήνες το ξενοδοχείο να μείνει, γιατί το θέμα της επανένταξης είναι πολύ δύσκολο. Ο εμπορικός σύλλογος της εξασφάλισε το φαγητό της. Αργότερα ο δήμος της έδωσε εργασία, δούλεψε στο χώρο του πολιτισμού. Οπότε με αυτό τον τρόπο μπόρεσε και επανεντάχθηκε και εξασφάλισε και τα αναγκαία. Αργότερα βρήκε τη δυνατότητα να εργαστεί και να τελειώσει θα λέγαμε χωρίς προβλήματα το λύκειο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Και είναι και ένα θέμα που ιδιαίτερα μας απασχολεί το ότι όταν αποφυλακίζονται, ποιοι μηχανισμοί θα υποδεχτούν τους αποφυλακισμένους. Είναι το πιο δύσκολο κομμάτι. Δυστυχώς ακόμη υπάρχουν προβλήματα, παρόλα αυτά εμείς επιμένουμε να έχουμε επικοινωνία. Όταν αποφυλακίζονται παίρνουν τα τηλέφωνά μας. Έχουμε επικοινωνία. Στο μέτρο του δυνατού τους εξασφαλίζουμε κάποια χρήματα ή τους βρίσκουμε ένα ξενώνα για να μείνουν. Παρόλα αυτά είναι ακόμα ένας χώρος όπου χρειάζεται πολλή δουλειά. Γι αυτό το λόγο θέλουμε το δίκτυο επανένταξης φυλακισμένων γυναικών να τους δώσουμε και νομική υπόσταση ώστε στο μέλλον, να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικότερα τα προβλήματα αυτά.

-Άρα το συναίσθημα που κρατάμε είναι αυτό της αναγέννησης.

Ε βέβαια, της αναγέννησης είναι αυτό που έχει σχέση με την κούκλα που σας είπα. Είναι ότι βρίσκουμε την πεσμένη κούκλα, το οποίο δεν είναι οπτασία, δεν είναι οπτασία είναι πραγματικότητα. Όταν μπαίνεις στο σχολείο και βλέπεις μια κοπέλα να κλαίει, η άλλη να είναι αγκαλιά με κάποιαν άλλη, και θέλει μια παρηγοριά, η άλλη έχει κόψει τα χέρια της.. Επανειλημμένα βρίσκουμε κοπέλες με κομμένα χέρια, γιατί θέλουν να αυτοκτονήσουν κι εμείς τους δίνουμε την ελπίδα ότι τα πράγματα αλλάζουν και τις πείθουμε να σταθούν στα πόδια τους και όταν αυτές τις κοπέλες τις βλέπουμε ελεύθερες έξω, έξω από το πλαίσιο της φυλακής και να έχουνε φτιάξει τη ζωή τους, να έχουνε βρει ένα μεροκάματο, είναι πολύ σημαντικό. Τους έχουμε επανεντάξει στα κοινωνικά δίκτυα. Αυτός είναι ο στόχος. Εδώ τους πείθουμε να μπαίνουν στα δίχτυα του σχολείου, επικοινωνίας, και είμαστε πολύ χαρούμενοι να τους βλέπουμε να επανεντάσσονται στα δίκτυα, έξω της κοινωνίας και δε γίνονται τιμωροί της κοινωνίας, αυτό είναι το πολύ σημαντικό. Δηλαδή με το ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα θα λέγαμε ότι αμβλύνουμε την οργή τους. Για τα πράγματα.

-Τι σας λένε για τις εμπειρίες τους σε άλλες φυλακές, όπου ήταν προηγουμένως;

Από τον Κορυδαλλό μόνο τις εμπειρίες. Εντάξει, υπάρχουν προβλήματα, υπάρχουν προβλήματα. Η κόλασή μου είναι οι άλλοι όπως έλεγε ο Ζαν Πωλ Σαρτρ, αυτό υφίσταται στη φυλακή και εδώ, μες στους θαλάμους τα πράγματα δεν είναι ιδανικά. Το πρόβλημα είναι πως θα μπορέσουν να διαχειριστούν τα προβλήματα με τις άλλες, αυτό είναι το πρόβλημα της φυλακής. Και το άλλο πρόβλημα είναι το πρόβλημα της φτώχειας. Οι περισσότερες είναι άπορες. Δηλαδή ένας άνθρωπος που δεν έχει ούτε ένα ευρώ να πάρει μια κάρτα; Αυτό είναι πρόβλημα. Θα λέγαμε ότι αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα παρόλα αυτά, στη φυλακή υπάρχει φιλόπτωχο, η εκκλησία, τοπική εκκλησία μας βοηθάει και δίνουμε χρήματα τουλάχιστον στις άπορες μαθήτριές μας, ένα μικρό ποσό, αλλά φτάνει για να πάρουν μια κάρτα, ένα πακέτο τσιγάρα, ένα γλυκό, θα λέγαμε τα πιο αναγκαία.

Παρόλα αυτά η φυλακή μπορεί να εξελιχθεί σε ένα απέραντο σχολείο, αυτό θα λέγαμε είναι η ουτοπία, για να μπορέσουμε να βγάλουμε και την ντροπή από πάνω μας γιατί θα λέγαμε ο εγκλεισμός των ανθρώπων σε σίδερα, θα λέγαμε ότι είναι μια ντροπή για την ανθρώπινη κοινωνία. Αλλά τα πράγματα δεν αλλάζουν κάνοντας κριτική, τα πράγματα αλλάζουν όταν μπεις μέσα στη μάχη και δώσεις τον αγώνα σου να τα αλλάξεις τα πράγματα. Και αυτό θα λέγαμε ο δούρειος ίππος, είναι το σχολείο. Είναι οι λειτουργοί μέσης εκπαίδευσης, είναι οι ψυχολόγοι και οι κοινωνικοί λειτουργοί, είναι το συμβούλιο της φυλακής που πραγματικά θέλει να μεταμορφώσει τη φυλακή σε σχολείο. Τότε μόνο θα είναι σωφρονιστική θα λέγαμε η πολιτική, κι όχι μόνο κατάστημα κράτησης.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ

www.rwf.gr