Φυλακές που ξεχειλίζουν: Πρόταση για το σωφρονιστικό σύστημα

Αναδημοσίευση από: www.tvxs.gr

Πληθυσμός κρατούμενων 4 φορές μεγαλύτερος από τον προβλεπόμενο συνωστίζεται στο συγκρότημα φυλακών του Κορυδαλλού. Έκθεση διακομματικής επιτροπής επισημαίνει τα κακώς κείμενα του σωφρονιστικού (;) συστήματος και των συνθηκών διαβίωσης των φυλακισμένων στην Ελλάδα, ανάμεσα σε άλλα ζητώντας την κατάργηση και μεταφορά εγκαταστάσεων, η λειτουργία των οποίων αδυνατεί να διασφαλίσει στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα. «Οι κρατούμενοι είναι στη φυλακή επειδή τιμωρήθηκαν και όχι για να τιμωρηθούν», δηλώνει στο tvxs.gr ο πρόεδρος της Επιτροπής Δημήτρης Λιντζέρης.

Όπως διαπιστώνει η κοινοβουλευτική επιτροπή -με επιστημονικό σύμβουλο τον καθηγητή Γ. Πανούση, επικουρούμενο από τον καθηγητή Θ.Παπαθεοδώρου και το διδάκτορα εγκληματολογίας Αγγ.Τσιγκρή- «η σημερινή κατάσταση των κτηριακών υποδομών πολύ απέχει από του να είναι η επιθυμητή, παρά τα σημαντικά βήματα που έγιναν την τελευταία δεκαετία». Υπάρχει μια σειρά φυλακών για τις οποίες επιβάλλεται να καταργηθούν, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι το κόστος διατήρησης (λειτουργικό κόστος και κόστος συνεχών ανακαινίσεων με αμφίβολα τελικά αποτελέσματα) κρίνεται δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με την κατασκευή σύγχρονης φυλακής.

Ενδεικτικά, η Επιτροπή επικαλείται τα συγκροτήματα φυλακών στον Κορυδαλλό, την Κέρκυρα, την Αλικαρνασσό και τη Χαλκίδα, στηλιτεύοντας παράλληλα το γεγονός ότι βρίσκονται εντός του αστικού ιστού, καθώς «δημιουργούνται προβλήματα τόσο στην λειτουργία τους όσο και στην πόλη που τις φιλοξενεί». Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται λόγος για μη επαρκείς θέσεις, ακατάλληλα κτίρια και στενούς χώρους, ενώ προτείνεται η μεταφορά των υφιστάμενων υποδομών σε κοντινές περιοχές όπως η Κορινθία, η Χαλκίδα και η Βοιωτία. Ειδικά για το ζήτημα του Κορυδαλλού, τονίζεται ότι η υπόσχεση της πολιτείας για μεταστέγαση διαχρονικά και διακυβερνητικά παραμένει ανεκπλήρωτη.

Η φυλακή γι’ αυτόν που δεν μπορεί ν’ αναπνεύσει
είναι θάνατος ή τρέλα
Albert Camus, Η θάλασσα σε απόσταση αναπνοής

Τις δυσμενείς συνθήκες τις οποίες καλούνται να αντιμετωπίσουν οι φυλακισμένοι ανά την επικράτεια καταδεικνύει και η διαπίστωση της διακομματικής επιτροπής ότι οι εισερχόμενοι στις ψυχιατρικές δομές των φυλακών αυξάνονται κατά 2000 ετησίως, με το ποσοστό των καθαρά ψυχασθενών να ανέρχεται σε 30% και τους υπόλοιπους να είναι καταθλιπτικοί και τοξικομανείς. Σημειώνεται πως το 1/3 των κρατούμενων γυναικών είναι τοξικοεξαρτημένο και το 1/4 άπορο, ενώ υπάρχει ανάγκη ακόμα και στοιχειώδη ιματισμό. Παράλληλα, οι ελλείψεις σε προσωπικό φύλαξης κυμαίνονται μεσοσταθμικά σε ποσοστό της τάξης του 35-55% και στους νοσηλευτές σε 50-60%. Ακόμη χειρότερη είναι η εικόνα στους γιατρούς και τους εγκληματολόγους. Λόγω έλλειψης προσωπικού, άλλωστε, δεν λειτουργούν (!) πτέρυγες νεόδμητων φυλακών.

Ανάμεσα σε άλλα, η Επιτροπή τονίζει την ανάγκη να διασφαλιστούν:

• Δωρεάν παροχή σε όλους τους κρατούμενους όλων των αναγκαίων για την ατομική υγιεινή και καθαριότητα μέσων
• Σύγχρονες εγκαταστάσεις θέρμανσης, νερού κ.λ.π.
• Τακτικός και έκτακτος υγειονομικός έλεγχο ςαπό τα αρμόδια όργανα υπό την εποπτεία του δικαστικού λειτουργού
• Άμεση αντιμετώπιση κινδύνου μεταδοτικών νόσων με νοσηλεία σε νοσοκομείο
• Διεύρυνση των προσώπων και των φορέων που μπορούν να επισκέπτονται τον κρατούμενο και κρίνεται ότι ασκούν θετική επίδραση στην ψυχολογία του.
• Θεσμοθέτηση (σε ειδικούς χώρους) της συνεύρεσης συζύγων/συντρόφων
• Διευκόλυνση της αλληλογραφίας και των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων (π.χ. περισσότερες συσκευές ΟΤΕ) και χωρίς περιορισμούς, τηρουμένων βέβαια των όρων ασφαλείας που προβλέπει ο εσωτερικός κανονισμός.
• Συνεχής και έγκαιρη ενημέρωση για την πολιτική, οικονομική και πολιτιστική ζωή (μέσω εφημερίδων, ραδιοφώνου, ΤV).
• Αύξηση των δυνατοτήτων ψυχαγωγίας (θέατρο, κινηματογράφος κ.λ.π.) αλλά και ενθάρρυνση της δημιουργίας ομάδων τέχνης από τους ίδιους τους κρατούμενους
• Οι μεταγωγές να γίνονται με χειροπέδες μόνο σε ειδικές περιπτώσεις.
• Όχι προσβλητικός σωματικός έλεγχος (R 2006, κανόνες 54.6-54.7)

Το κελί έχει μια δική του ζωή
Που μόνο με προφορικές αναμνήσεις και
Διαλόγους στέκει
Παύλος Ζάννας, Ημερολόγιο φυλακής

Ο κ. Λιντζέρης θεωρεί ότι τα προβλήματα στις ελληνικές φυλακές απορρέουν από τον υπερπληθυσμό των κρατουμένων σε σχέση με τις υφιστάμενες υποδομές -παραθέτει στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης για τον Ιούνιο του 2011: 11.847 κρατούμενοι για 9.460 θέσεις. Επιπλέον, κάνει λόγο για μεγάλο αριθμό αλλοδαπών (57%), μεγάλο αριθμό κρατουμένων για αδικήματα που έχουν σχέση με ναρκωτικά (34%) και για φαινόμενα διαφθοράς εντός των φυλακών. Επίσης, δηλώνει: «Ο σκοπός της ποινής πρέπει να είναι εναρμονισμένος με την δίκαιη τιμωρία αλλά και τη δεύτερη ευκαιρία. Ο σωφρονισμός του εγκληματήσαντος δε μπορεί να γίνει με εκδικητική ή εκφοβιστική στέρηση των δικαιωμάτων του και προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς του. Αντιθέτως η κοινωνική άμυνα της πολιτείας γίνεται περισσότερο αποτελεσματική με τη δημιουργία προϋποθέσεων, ώστε ο ίδιος ο έγκλειστος να επανεξετάσει τα κοινωνικά και νομικά όρια της συμπεριφοράς του. Η πολιτεία οφείλει να στοχεύει στην ωρίμανση του ίδιου του κρατουμένου και όχι στην αχρήστευσή του. Όμως πρέπει να τονιστεί ότι τίποτα δε μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη θέληση και κινητοποίηση του ίδιου του κρατουμένου. Το σωφρονιστικό σύστημα απλώς του παρέχει την αναγκαία θεσμική υποστήριξη».

Η διακομματική επιτροπή προτείνει και 3 θεσμικές παρεμβάσεις:

1. Τη σύσταση Μόνιμης Διακομματικής Επιτροπής για την εξέταση του Σωφρονιστικού Συστήματος.
2. Την ίδρυση Πειραματικής Φυλακής – προτύπου.
3. Την ίδρυση Ανεξάρτητου Ινστιτούτου Αντεγκληματικής Πολιτικής.