Μετάφραση στα Ελληνικά απο τις Πλειάδες της Έκθεσης (2019) της Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ για την μαιευτική βία, την κακομεταχείριση και τη βία σε βάρος των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και στη γέννα

Γενική Συνέλευση Ηνωμένων Εθνών

A/74/137

Distr.: General 11 Ιουλίου 2019

Πρωτότυπο: Αγγλικά

74^η σύνοδος

Στοιχείο 26 (α) από τον προκαταρκτικό κατάλογο

Ενίσχυση της θέσης των γυναικών

Μία προσέγγιση της κακομεταχείρισης και βίας εναντίον γυναικών στο πλαίσιο των υπηρεσιών αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στον τοκετό και τη μαιευτική βία.

Σημείωση από το Γενικό Γραμματέα

Ο Γενικός Γραμματέας λαμβάνει την τιμή να κοινοποιήσει στα μέλη της Γενικής Συνέλευσης την έκθεση της Ειδικής Εισηγήτριας Dubravka Šimonović για τη βία εναντίον των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της, υποβληθείσα σύμφωνα με το υπ’ αριθμ.  71/170 Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης.

Έκθεση της Ειδικής Εισηγήτριας του ΟΗΕ για τη βία κατά των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της για μια προσέγγιση από την οπτική των ανθρωπίνMetων δικαιωμάτων της κακομεταχείρισης και της βίας σε βάρος των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία.

Περίληψη Στην παρούσα έκθεση, η «Ειδική Εισηγήτρια για τη βία εναντίον των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της» διερευνά το ζήτημα της κακομεταχείρισης και της βίας σε βάρος των γυναικών στο πλαίσιο των υπηρεσιών αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία, καθώς επίσης τις γενεσιουργές αιτίες της και τα κεντρικά ζητήματα που επιβάλλεται να αντιμετωπιστούν προκειμένου να καταπολεμηθούν τέτοιες μορφές κακομεταχείρισης και βίας.

Περιεχόμενα

I.                Εισαγωγή ................................................................... 4

II.              Δράσεις ..................................................................... 4

III.            Η οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην κακομεταχείριση και βία εναντίον γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία ........................ 4

A. Εισαγωγή ............................................................... 4

B. Αντικείμενο της έκθεσης......................................................... 5

Γ. Εκδηλώσεις κακομεταχείρισης και έμφυλης βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τη γέννα σε ειδική μονάδα.................................... 7

Δ. Αιτίες κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας ......................................................  13

E. Εφαρμογή διεθνών και περιφερειακών πλαισίων ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά της κακομεταχείρισης και βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας .................................... 16

ΣΤ. Εθνικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών κατά τη γέννα σε ειδική μονάδα ........................................ 20

IV.            Συμπεράσματα και συστάσεις για τα κράτη και άλλους ενδιαφερόμενους ..................... 21

I. Εισαγωγή

1. Η παρούσα έκθεση της Dubravka Šimonović, Ειδικής Εισηγήτριας του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη βία κατά των γυναικών, τις αιτίας και τις συνέπειές της, κατατέθηκε σύμφωνα με το υπ’ αριθμ.  71/170 Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης. Στην ενότητα II της έκθεσης, η Ειδική Εισηγήτρια συνοψίζει τις ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν κατ’ εντολήν της στη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, έως τον Ιούλιο 2019. Στην ενότητα ΙΙΙ, η Ειδική Εισηγήτρια αναλύει την κακομεταχείριση και βία κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία,  και διευκρινίζει  τις αιτίες της κακομεταχείρισης, όπως και τις διαρθρωτικές προκλήσεις. Στην ενότητα IV, η Ειδική Εισηγήτρια παρουσιάζει τα συμπεράσματα και τις συστάσεις της αναφορικά με την πρόληψη και την αντιμετώπιση της κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τη γέννα.

II. Δράσεις

2. Κατά την περίοδο αναφοράς, η Ειδική Εισηγήτρια εργάστηκε για την εδραίωση μίας πλατφόρμας συνεργασίας ανάμεσα σε ανεξάρτητους διεθνείς και περιφερειακούς μηχανισμούς εναντιον της βίας κατά των γυναικών και των δικαιωμάτων τους, μία πρωτοβουλία εισαχθείσα κατά τη δική της θητεία, καθώς και σε συνεργασία με την Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών. Κατά την 41^η σύνοδο του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τον Ιούνιο 2019,  η Ειδική Εισηγήτρια παρουσίασε: (α) την θεματική αναφορά αρμοδιότητάς της,  συμπεριλαμβανομένου ενός κεφαλαίου επί της 25ετούς του ύπαρξης και μία ανάλυση της εξέλιξής του, τις σύγχρονες προκλήσεις και τα μελλοντικά βήματα – συμβολή στην έκθεση για τα 25 έτη από τη Διακήρυξη του Πεκίνου και Πλατφόρμα Δράσης (A/HRC/41/42) και (β) τις εκθέσεις επί των επίσημων επισκέψεών της στoν Καναδά (A/HRC/41/42/Add.1) και το Νεπάλ (A/HRC/41/42/Add.2).

3. Την 1^η Ιουλίου 2019, η Ειδική Εισηγήτρια συμμετείχε στην 73^η σύνοδο της Επιτροπής για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, όπου συζήτησε την συνεργασία ανάμεσα στο χαρτοφυλάκιό της και την Επιτροπή σχετικά με την προώθηση της γενικής σύστασης 35 για την έμφυλη βία εναντίον των γυναικών και τη δημιουργία πλατφόρμας συνεργασίας μεταξύ ανεξάρτητων διεθνών και περιφερειακών μηχανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων[1].

III. Η οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην κακομεταχείριση και τη βία εναντίον των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία

A.    Εισαγωγή

4. Τα τελευταία χρόνια, η κακομεταχείριση και βία κατά των γυναικών κατά τη γέννα σε ειδικές μονάδες και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας έχει κινήσει παγκόσμιο ενδιαφέρον, μεταξύ άλλων, μέσω πολυάριθμων καταγγελιών δημοσιευμένων από γυναίκες και γυναικείες οργανώσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η μορφή αυτή βίας αποδείχτηκε εκτεταμένη και συστηματική. Αναγνωρίζοντας ότι τα ζητήματα αυτά δεν έχουν αντιμετωπιστεί επαρκώς από την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Ειδική Εισηγήτρια αποφάσισε να προετοιμάσει τη θεματική της αναφορά σχετικά με την κακομεταχείριση και τη βία κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία.

5. Ως ο εξέχων οργανισμός υγείας στο σύστημα των Ηνωμένων Εθνών, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανταποκρίθηκε στις εντεινόμενες ανησυχίες γυναικών κατά τη γέννα κοινοποιώντας μία αναφορά το 2015 καταγγέλλοντας «κάθε κατάφωρη σωματική προσβολή, ριζική ταπείνωση και και λεκτική προσβολή, καταναγκαστικές ή χωρίς συγκατάθεση ιατρικές διαδικασίες (περιλαμβανομένης της στείρωσης), έλλειψη εμπιστευτικότητας, αποτυχία απόσπασης ενημερωμένης συναίνεσης, άρνηση παροχής αναλγητικών φαρμάκων, δριμείες παραβιάσεις της ιδιωτικότητας, άρνηση υποδοχής σε υπηρεσίες υγείας, έκθεση γυναικών κατά τον τοκετό σε επικίνδυνες για τη ζωή και αποφεύξιμες πολυπλοκότητες, και κράτηση των γυναικών και των νεογνών τους μετά τον τοκετό στις μονάδες λόγω αδυναμίας πληρωμής[2]». Στην αναφορά του, ο ΠΟΥ, αναγνώρισε επίσης ότι «τέτοια αντιμετώπιση όχι μόνο παραβιάζει τα δικαιώματα των γυναικών για κατάλληλη φροντίδα, αλλά και διακινδυνεύει τα δικαιώματά τους στη ζωή, την υγεία, τη σωματική ακεραιότητα και ενάντια στις διακρίσεις».  

6. Προετοιμάζοντας την αναφορά της, η Ειδική Εισηγήτρια και ο ΠΟΥ συνεδρίασαν από κοινού σε μία συνάντηση εμπειρογνωμόνων στη Γενεύη στις 25 και 26 Απριλίου 2019 αναφορικά με την κακομεταχείριση κατά τη γέννα και της βίας κατά των γυναικών, στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Ειδική Εισηγήτρια κοινοποίησε ακόμη πρόσκληση για συμβολές και ζήτησε πληροφορίες επί των μορφών της κακομεταχείρισης, της ενημερωμένης συγκατάθεσης, των μηχανισμών λογοδοσίας και επί παραδειγμάτων εθνικών πολιτικών υγείας ενάντια στη βία κατά των γυναικών. Πάνω από 128 συμβολές κατάτέθηκαν από κράτη, ΜΚΟ, ανεξάρτητους θεσμούς και ακαδημαϊκούς[3]. Αρκετές ΜΚΟ δημοσίευσαν αναφορές καταγραφής περιστατικών βίας κατά γυναικών και κοριτσιών κατά τη γέννα σε μονάδες υγειονομικής περίθαλψης ανά τον κόσμο[4].

7. Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης αποφάσισε επίσης να δημοσιεύσει μία έκθεση για την μαιευτική και γυναικολογική βία και η Ειδική Εισηγήτρια έχει ήδη έρθει σε επαφή με τον εισηγητή της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης που εργάζεται πάνω στην έκθεση αυτή[5].

B. Αντικείμενο της έκθεσης

 8. Στην παρούσα έκθεση, η Ειδική Εισηγήτρια επιχειρεί να μελετήσει από την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τις διαφορετικές μορφές κακομεταχείρισης και βίας που υφίστανται οι γυναίκες στο πλαίσιο των υπηρεσιών αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία. Η κακομεταχείριση και η βία κατά των γυναικών όχι απλώς παραβιάζει τα δικαιώματα των γυναικών να ζουν μία ζωή ελεύθερη από βία, αλλά και θέτουν σε κίνδυνο τα δικαιώματα στη ζωή, στην υγεία, στη σωματική ακεραιότητα, την ιδιωτικότητα, την αυτονομία και την απαλλαγή από διακρίσεις.

9. Η κακομεταχείριση και η βία κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τη γέννα παρουσιάζεται στην παρούσα έκθεση ως μέρος μίας αλληλουχίας παραβιάσεων στο ευρύτερο πεδίο της δομικής ανισότητας, των διακρίσεων και της πατριαρχίας, και αποτελεί επίσης αποτέλεσμα της έλλειψης κατάλληλης παιδείας και εκπαίδευσης, όπως και έλλειψης σεβασμού της ισότιμης νομικής κατάστασης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τέτοιου είδους βία συναντάται από γυναίκες και κορίτσια καθώς αποζητούν άλλες μορφές σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, περιλαμβανομένων των γυναικολογικών εξετάσεων, της άμβλωσης, θεραπειών γονιμότητας και αντισύλληψης, καθώς και στο πλαίσιο άλλων υπηρεσιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας.

10. Η έκθεση παρέχει συστάσεις για το χειρισμό των δομικών αυτών προβλημάτων και των αιτίων της βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας με έμφαση στη γέννα και τη μαιευτική βία. Η έκθεση επίσης, επιχειρεί να καθιερώσει τη βάση προκειμένου τα Κράτη να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και να αναπτύξουν προσήκοντες νόμους, πολιτικές, εθνικές στρατηγικές γυναικείας αναπαραγωγικής υγείας και μηχανισμούς παραπόνων που να διασφαλίζουν υγειονομική περίθαλψη και λογοδοσία για παραβιάσεις σύμφωνα με μία οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κατά το διεθνές δίκαιο, πράξεις ή παραλείψεις μη κρατικών οργάνων που δύνανται να αποδοθούν στο Κράτος περιλαμβάνουν «πράξεις ή παραλείψεις ιδιωτικών φορέων που κατά το δίκαιο (του εν λόγω Κράτους) στοχεύουν στην άσκηση στοιχείων της κυβερνητικής εξουσίας, κυρίως ιδιωτικών φορέων παροχής δημόσιων υπηρεσιών, όπως η υγειονομική περίθαλψη, η παιδεία ή οι χώροι κράτησης, θεωρούμενες ως πράξεις του Κράτους»[6]. Οι κρατικοί φορείς δεσμεύονται ακόμη από τη Σύμβαση για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών να επιχειρούν με κάθε κατάλληλο μέσο και χωρίς καθυστερήσεις, πολιτικές που εξαλείφουν τις διακρίσεις και την έμφυλη βία κατά των γυναικών, περιλαμβανομένου του πεδίου της υγείας. Πρόκειται για υποχρέωση άμεσης ενέργειας και ολιγωρίες δεν μπορούν να δικαιολογηθούν για κανέναν λόγο, όπως επί κάποιας οικονομικής, πολιτιστικής ή θρησκευτικής βάσης.

11. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (ΤΗΕΠ) αναγνώρισε ότι «σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν υπάρχει συμφωνία περί του τρόπου καθορισμού και αξιολόγησης της βίας κατά των γυναικών κατά τη διάρκεια γέννας σε ειδική μονάδα»[7] και ότι παρόμοιες ανησυχίες έχουν εκφραστεί από μία ΜΚΟ,  η οποία σημείωσε « ... η βία κατά των γυναικών κατά τη γέννα έχει συστηματοποιηθεί τόσο ώστε δεν θεωρείται ακόμα βία κατά των γυναικών»[8], η Ειδική Εισηγήτρια υπογραμμίζει ότι ο ακόλουθος ορισμός της βίας κατά των γυναικών, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 1 της Διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη της βίας έναντι των γυναικών, ισχύει για όλες τις μορφές κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και γέννας: «οποιαδήποτε ενέργεια έμφυλης βίας που έχει ως άμεσο ή πιθανό αποτέλεσμα φυσικό, σεξουαλικό ή ψυχολογικό πλήγμα στις γυναίκες, περιλαμβανομένων απειλών τέτοιων πράξεων, καταναγκαστική ή αυθαίρετη αποστέρηση της ελευθερίας, είτε σε δημόσιο είτε σε ιδιωτικό χώρο»[9]. Η Γενική Σύσταση 19 της Επιτροπής για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών ορίζει ως έμφυλη βία κατά των γυναικών «τη βία που στοχεύει κατά μίας γυναίκας επειδή είναι γυναίκα ή που επηρεάζει τις γυναίκες δυσανάλογα»[10], ενώ η νομολογία της Επιτροπής και άλλων δικαστικών και εποπτικών οργάνων σε ιδιωτικές υποθέσεις επεξηγούν περαιτέρω ειδικές μορφές βίας κατά των γυναικών σχετικά με την αναπαραγωγική υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών.

12. Όσον αφορά στη νομολογία, η Ειδική Εισηγήτρια θα κάνει χρήση του όρου «μαιευτική βία» για αναφορές σε βία εναντίον γυναικών κατά τη γέννα σε υπάρχουσα δομή. Η μαιευτική βία αποτελεί όρο ευρέως χρησιμοποιούμενο στη Βόρεια Αμερική, αλλά όχι ακόμα στο διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και προκειμένου να τον αναλύσει υπό το ισχύον διεθνές πλαίσιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, η Ειδική Εισηγήτρια θα κάνει επίσης χρήση του όρου «βία κατά των γυναικών στη γέννα». Σε περιφερειακό επίπεδο, η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Παρακολουθηματικού Μηχανισμού της Σύμβασης του Belém do Pará Convention, του πρώτου θεσμού που αναγνώρισε τη μαιευτική βία ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύστησε στα Κράτη να υιοθετήσουν νομικές ρυθμίσεις που ποινικοποιούν τη μαιευτική βία. Ως εκ τούτου, πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής έχουν θεσπίσει διατάξεις που ποινικοποιούν τη μαιευτική βία[11].

13. Καθώς υπάρχει πλήθος όρων, όπως «κακομεταχείριση», «προσβολή»,  «παραβίαση», «φυσική βία», και «βία κατά των γυναικών», για λόγους σαφήνειας η Ειδική Εισηγήτρια αποφάσισε να κάνει χρήση των όρων «κακομεταχείριση» και «βία κατά των γυναικών» στην έκθεσή της. Η Ειδική Εισηγήτρια αναγνωρίζει ότι πολλές μορφές κακομεταχείρισης σχετικά με τη γέννα και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας δεν είναι ηθελημένες ή σχεδιασμένες πράξεις βίας κατά των γυναικών, αν και τέτοιου είδους πράξεις ή παραλείψεις (βλ. παρ. 10 ανωτέρω) θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως τέτοιες. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι σε τέτοιες περιπτώσεις κάποιες μορφές κακομεταχείρισης θα μπορούσαν να ανέρχονται σε βία κατά των γυναικών σε συγκεκριμένες υποθέσεις, αναλόγως των περιστάσεων, ενώ άλλες θα μπορούσαν να στοιχειοθετηθούν ως παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων επί τη βάσει των θεσμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της σχετικής νομολογίας.

14. Η έκθεση ακόμη θέτει το ζήτημα της ενημερωμένης συναίνεσης ως ανθρωπίνου δικαιώματος και εγγυήσεως έναντι τέτοιου είδους βίας. Οι γυναίκες πολύ συχνά βρίσκονται αντιμέτωπες με άρνηση του δικαιώματός τους να αποφασίζουν κατόπιν ενημέρωσης επί της υγειονομικής τους περίθαλψης κατά τη γέννα και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας. Η απουσία ενημερωμένης συναίνεσης συνιστά παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μπορεί να αποδοθεί στα  Κράτη και τα εθνικά συστήματα υγείας.

Γ. Eνδείξεις κακομεταχείρισης και έμφυλης βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τη διάρκεια τοκετού σε μονάδες υγείας

15. Από τις υποβληθείσες εκθέσεις και άλλες πηγές η Ειδική Εισηγήτρια ήταν σε θέση να καταγνώσει ενδείξεις έμφυλης βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας αλλά και κατά τη διάρκεια τοκετού σε μονάδες υγείας. Η παρακάτω λίστα δεν είναι εξαντλητική.

16. Οι οδυνηρές ιστορίες που διηγούνται γυναίκες μέσα από τις εκθέσεις που λήφθηκαν από την Ειδική Εισηγήτρια αποκάλυψαν ότι η κακομεταχείριση και η βία κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τον τοκετό σε μονάδες υγείας συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο και επηρεάζουν γυναίκες απ’ όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Οι νέες ψηφιακές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην άρση της σιωπής και έχουν επιτρέψει στις γυναίκες να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να διηγηθούν τις ιστορίες τους. Όπως και με το κίνημα #MeToo, οι πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν σε τέτοιες πλατφόρμες επιβεβαίωσαν ότι οι γυναίκες που είναι θύματα μαιευτικής βίας συχνά φιμώνονται ή φοβούνται να μιλήσουν ανοιχτά επειδή φοβούνται τα (κοινωνικά) ταμπού και το στίγμα ή εξαιτίας της αίσθησης ότι η βία που υπέστησαν θα μπορούσε να αποτελεί μεμονωμένο γεγονός· μαρτυρίες γυναικών έχουν δείξει ότι η κακομεταχείριση και η βία κατά τον τοκετό είναι ευρέως διαδεδομένες και εδραιωμένες στα συστήματα υγείας.

17. Νέα κοινωνικά κινήματα που απαιτούν δικαιώματα για τις γυναίκες στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και κατά τον τοκετό, τα οποία έχουν κάνει την εμφάνισή τους από το 2015 σε αρκετές χώρες, έχουν ρίξει φως στις συνήθεις πρακτικές κακομεταχείρισης και βίας που βιώνουν οι γυναίκες, συμπεριλαμβάνουν καμπάνιες στην: Ιταλία (#bastacere: le madri hanno voce)· Κροατία (#PrekinimoSutnju)· Γαλλία (#PayeTonUtérus)· Ολλανδία (#Genoeggezwegen)· Ουγγαρία (#Másállapotot) και Φινλανδία (the Roses revolution and #Minä Myös Synnyttäjänä). Μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες από την εισαγωγή της τον Μάϊο του 2019, η τελευταία καμπάνια έλαβε 150 αναφορές περιστατικών βίας, παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και απρεπούς συμπεριφοράς στη μητρική φροντίδα, κατά τη διάρκεια τόσο της προγεννητικής φροντίδας και του τοκετού καθώς και κατά την μετά τον τοκετό περίοδο ανάρρωσης.

18. Στην Ιρλανδία, ακολούθως του θανάτου μιας μητέρας και του μωρού της σε μια γυναικολογική κλινική τον Ιανουάριο του 2019, μία γυναίκα τηλεφώνησε στον εθνικό ραδιοφωνικό σταθμό για να περιγράψει και τη δική της εμπειρία κακομεταχείρισης, παραμέλησης και επισφαλών συνθηκών κατά τη διάρκεια του πρόσφατου τοκετού της. Μετά από αυτό το αρχικό τηλεφώνημα περισσότερες από 1000 γυναίκες επικοινώνησαν με τη εκπομπή, και σε μία πρόσθετη εκπομπή, που μεταδόθηκε από τις 2 έως τις 10 Απριλίου, παρουσιάστηκαν ενδελεχώς γυναικείες εμπειρίες επισφαλούς φροντίδας, ασέβειας, κακοποίησης και κακομεταχείρισης στο ιρλανδικό σύστημα μητρότητας.[12]

19. Μια σουηδική μη κυβερνητική οργάνωση ανάδειξε την αποτυχία της κυβέρνησης να παράσχει επιλογές για εξωνοσοκομειακό τοκετό (τόσο σε μαιευτήρια όσο και υποβοηθούμενα στο σπίτι), παρά τη αποδεδειγμένη μεγαλύτερη ασφάλεια αυτών των επιλογών και της δυνατότητάς τους να αμβλύνουν το πρόβλημα της μαιευτικής βίας, καθώς και της έλλειψης αποδεδειγμένης φροντίδας και των σωματικών συνεπειών της υπερβολικής ιατρικής παρεμβατικότητας στην διαδικασία του τοκετού, πράγμα το οποίο συχνά οδηγεί σε σωματικές βλάβες κατά τη γέννα. Κατά την άποψη της οργάνωσης, τέτοιες αποτυχίες αντικατοπτρίζουν μισογυνισμό καθώς και το γεγονός ότι τόσο η βραχυπρόθεσμη όσο και η μακροπρόθεσμη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών παραγκωνίζεται.[13]

20. Μια τεχνική, γνωστή ως συμφυσιοτομή, η οποία έχει ήδη χαρακτηριστεί ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ως μορφή βίας κατά των γυναικών δυνάμενη να θεωρηθεί ως και βασανιστήριο, είναι ο χειρουργικός διαχωρισμός και διαπλάτυνση της πυέλου ώστε να διευκολυνθεί ο τοκετός. Αυτή η τακτική κατά τον τοκετό, που χρησιμοποιούνταν κατά βάση στην Ιρλανδία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90, χωρίς τη γνώση ή την ελεύθερη και κατόπιν πληροφόρησης συγκατάθεση των επίμαχων γυναικών, προκαλούσε διά βίου πόνους και αναπηρίες σε πολυάριθμες γυναίκες. Η Επιτροπή κατά των βασανιστηρίων επιλήφθηκε των προσφυγών πολυάριθμων γυναικών σχετικά με αυτή την τεχνική και κατέληξε στο ότι συνιστά μορφή βασανιστηρίου. Το 2017, η Επιτροπή συνέστησε στο Κράτος να διεξάγει μια «ανεξάρτητη και ενδελεχή έρευνα των περιπτώσεων των γυναικών που την έχουν υποστεί (ενν. συμφυσιοτομή) […] και να διασφαλίσει ότι οι επιζώσες της συμφυσιοτομής θα εξασφαλίσουν επανόρθωση, συμπεριλαμβανομένης αποζημίωσης και αποκατάστασης, που θα καθοριστεί ατομικά βάσει της κάθε διαφορετικής περίπτωσης». Επίσης διευκρίνισε ότι «οι γιατροί αρνήθηκαν να εκτελέσουν εναλλακτικά πρωτόκολλα που θα είχαν προκαλέσει ουσιωδώς λιγότερο πόνο και ταλαιπωρία για θρησκευτικούς και όχι για ιατρικούς λόγους».[14] Η  Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ προσδιόρισε ότι 1.500 γυναίκες και κορίτσια  έχουν υποστεί συμφυσιοτομή στα έτη 1944 με 1987 χωρίς τη ελεύθερη και κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεσή τους.[15]  Η Επιτροπή του ΟΗΕ για τη Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών κάλεσε το Κράτος να διεξάγει άμεσες, ανεξάρτητες και ενδελεχείς έρευνες όλων των περιπτώσεων  υποτιθέμενης κακοποίησης, συμπεριλαμβανομένης και της συμφυσιοτομής, και συνέστησε ότι όλα τα θύματα/επιζώντες μιας τέτοιας κακοποίησης θα απολάβουν  αποτελεσματικών επανορθωτικών και αποκαταστατικών υπηρεσιών.[16]

21. Η εξαναγκαστική  στείρωση και η υποχρεωτική άμβλωση είναι εγκλήματα και μορφές έμφυλης βίας κατά των γυναικών. Η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ρητά απαγορεύει και τα δύο, ενώ η Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των μορφών Διάκρισης κατά των γυναικών καθώς και άλλες συμφωνίες ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών τις απαγορεύουν έμμεσα μέσω της προστασίας του ανθρώπινου δικαιώματος των γυναικών στην αναπαραγωγή. Η εξαναγκαστική στείρωση και η άμβλωση είναι ιατρικές διαδικασίες που εξασκούνται χωρίς την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση σε όλο τον κόσμο. Εκτελούνται από επαγγελματίες υγείας για διάφορους λόγους, όπως για παράδειγμα ωσάν να είναι κατά κάποιο τρόπο προς το καλύτερο συμφέρον της γυναίκας,[17] ή εδράζονται στην  πεποίθηση ότι ορισμένες γυναίκες που προέρχονται από μειονοτικές ομάδες, όπως είναι οι γυναίκες Ρομά, οι αυτόχθονες, γυναίκες με αναπηρία, και γυναίκες φορείς του ιού HIV, δεν  “αξίζουν” να τεκνοποιήσουν, είναι ανίκανες να λάβουν υπεύθυνες αποφάσεις σχετικά με την αντισύλληψη, δεν μπορούν να είναι “καλές μητέρες” ή ότι τα παιδιά τους δεν είναι επιθυμητά. Μερικοί φορείς επίσης αποκρύβουν πληροφορίες ή παραπλανούν τις γυναίκες στο να συμφωνήσουν στη στείρωση, ενεργώντας όπως αναφέρει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με «μεγάλη απέχθεια προς το δικαίωμα του ασθενούς στην αυτονομία και στην ελεύθερη επιλογή».[18] Αυτές οι ιατρικές παρεμβάσεις έχουν εξετασθεί από την Επιτροπή του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών και περιφερειακά δικαστήρια και έχουν χαρακτηριστεί ως μορφές έμφυλης βίας κατά των γυναικών δυνάμενες να οδηγήσουν σε τέτοια σωματική και ψυχολογική βλάβη ώστε να θεωρηθούν βασανιστήριο ή βάναυση, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.[19]

22. Σε ορισμένα Κράτη, οι φυλακισμένες γυναίκες είναι “σωματικά περιορισμένες κατά τον τοκετό με επικρεβάτιες λαβές και φίμωτρα.”[20] Επιπλέον, οι έγκυες μετανάστριες γυναίκες στις φυλακές που κρατούνται στην απομόνωση εξαιτίας της ιδιότητάς τους αυτής, αναφέρεται ότι είναι υπό τη δέσμη χειροπέδων και περιορισμένες “κατά τη διάρκεια των ωδυνών, του τοκετού και του μετέπειτα σταδίου ανάρρωσης απ’ αυτόν, για ώρες ή ακόμη και μέρες, παρά το γεγονός ότι μαζί τους βρίσκονται και εξοπλισμένοι με όπλα φρουροί.”[21] Τέτοια μέτρα έχουν κριθεί ως παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις τελικές της παρατηρήσεις η Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων καταδίκασε την χειροπέδηση των γυναικών κατά τον τοκετό.[22]  Έχει αναφερθεί ότι γυναίκες δένονται στο κρεβάτι κατά τον τοκετό, την έκτρωση ή την αποβολή· μία πρακτική που δεν υποστηρίζεται από τον ΠΟΥ και η οποία μπορεί να θεωρηθεί βία κατά των γυναικών και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

23. Η μετά τον τοκετό κράτηση των γυναικών και των νεογέννητων μωρών τους σε υγειονομικές μονάδες εξαιτίας της ανικανότητάς τους να πληρώσουν τα νοσήλεια είναι ένα ακόμη παράδειγμα παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή η πρακτική έχει καταγγελθεί σε έναν αριθμό χωρών της Ασίας, της υποσαχάριας Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Μέσης Ανατολής.[23] Στην Κένυα, οι φυλακισμένες γυναίκες και τα παιδιά τους εξαναγκάζονται να κοιμούνται στο πάτωμα, τους αρνείται επαρκής τροφή και παρακολουθούνται από φρουρούς. Υπάρχουν αναφορές γυναικών και των παιδιών τους που περνούν εβδομάδες, ακόμη και χρόνια, σε αυτές τις συνθήκες.[24] Στις τελικές της παρατηρήσεις, η Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων καταδίκασε την «πρακτική της επιλόχειου κράτησης των γυναικών που δεν είναι σε θέση να πληρώσουν τα νοσηλευτικά τους έξοδα» στην Κένυα.[25]

24. Η καισαρική τομή  είναι η χειρουργική διαδικασία τοκετού όταν κρίνεται ιατρικά απαραίτητο και όταν ο φυσιολογικός τοκετός θα έθετε τη μητέρα ή το μωρό σε κίνδυνο. Όταν δικαιολογείται ιατρικά, πρόκειται για μια διαδικασία που μπορεί να αποβεί σωτήρια για τη ζωή. Πρόσφατα, ωστόσο, έχει παρατηρηθεί σε όλο τον κόσμο μια όλο και αυξανόμενη κατάχρηση της τεχνικής αυτής, και στην Λατινική Αμερική και την Ευρώπη αντικαθιστά πια τον φυσιολογικό τοκετό ή επιλέγεται ως προτιμότερος τρόπος τοκετού. Σε πολλές έννομες τάξεις, το συμφέρον του εμβρύου υπερκερνά τα δικαιώματα της εγκύου, πράγμα το οποίο οδηγεί σε καταστάσεις όπου οι γυναίκες επί τούτου δεν ερωτώνται σχετικά με το αν θα γεννήσουν με καισαρική τομή. Υπάρχουν επίσης στοιχεία που υποδεικνύουν ότι οι γυναίκες είναι θύματα των συστημάτων υγείας όπου οι παρεχόμενες υπηρεσίες καθορίζονται στη βάση της εξοικονόμησης χρόνου και κόστους. Πρόσθετα, οι καισαρικές μπορούν να προγραμματιστούν εκ των προτέρων και να γίνουν σε προεπιλεγμένες μέρες της εβδομάδας, και όχι τα σαββατοκύριακα, ενώ οι γιατροί αποκομίζουν υψηλότερες αμοιβές από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες για τη σχετική διαδικασία.[26] Όταν διενεργείται χωρίς τη συγκατάθεση της γυναίκας, η καισαρική τομή μπορεί να θεωρηθεί  έως και έμφυλη βία κατά των γυναικών και ακόμη και βασανιστήριο. Η Ομάδα Εργασίας σχετικά με τις διακρίσεις κατά των γυναικών στη νομοθεσία και την πρακτική έχει ειδικά υποδείξει τη κατάχρηση των καισαρικών σε αρκετές χώρες ως ένδειξη της υπερβολικής ιατρικής παρεμβατικότητας στον τοκετό και έχει συμπεράνει ότι «οι γυναίκες δεν απολαμβάνουν της ελεύθερης επιλογής μεταξύ των διαφορετικών τρόπων τοκετού», ειδικά εφόσον η πρωταρχική μέθοδος είναι η καισαρική.[27]

25. Η περινεοτομή είναι μία σε βάθος τομή στο περίνεο στον μυ του εδάφους της πυέλου σχεδιασμένη ώστε να βοηθήσει χειρουργικά στον κολπικό τοκετό. Παρ’ όλο που η διαδικασία αυτή, αν κριθεί ιατρικά απαραίτητη, μπορεί να είναι επωφελής για το μωρό και την μητέρα, αν ωστόσο είναι περιττή και/ή διενεργηθεί χωρίς την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση, δύναται να έχει τα αντίθετα σωματικά και ψυχολογικά αποτελέσματα στη μητέρα, μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο και ακόμη να θεωρηθεί έμφυλη βία και μορφή βασανιστηρίου και απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης.  Πλήθος πληροφοριών συλλέχθηκαν από γυναίκες που αφορούσε τη διενέργειά της χωρίς κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η υπερβολική αξιοποίηση της συγκεκριμένης μεθόδου ή η διενέργειά της στα πλαίσια μιας ρουτίνας, αντίθετα στις συστάσεις του ΠΟΥ.[28] Η χρήση της περινεοτομής ποικίλλει στις γυναίκες που γεννούν κολπικά, από 30% στο Μεξικό, 50% στην Ιταλία[29] και έως και 89% στη Ισπανία.[30] Ειδικότερα, αναφέρθηκε ότι 61% των γυναικών στην Ιταλία οι οποίες υποβλήθηκαν σε περινεοτομή δεν είχαν επαρκή πληροφόρηση και ότι δεν ζητήθηκε η κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεσή τους. Οι περινεοτομές, συμπεριλαμβανομένων και των ραμμάτων μετά τον τοκετό που διενεργούνταν συχνά χωρίς την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση και χωρίς αναισθησία, μπορεί να έχουν σημαντικές επιπλοκές στη σεξουαλική ζωή και την αναπαραγωγική και ψυχολογική υγεία της γυναίκας ενώ οι μόνιμες ουλές ως αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής συνοδεύουν τη γυναίκα για το υπόλοιπο της ζωής της. Αν δεν δικαιολογείται από ιατρικό λόγο που την καθιστά αναγκαία, η μέθοδος αυτή θα πρέπει να θεωρείται παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και μια μορφή έμφυλης βίας κατά των γυναικών.

26. Η αξιοποίηση άπειρου ιατρικού προσωπικού στη διεξαγωγή γυναικολογικών εξετάσεων μπορεί να προκαλέσει βλάβες στις έγκυες γυναίκες και η υπερβολική χρήση ωκυτοκίνης  ως παράγοντος για την πρόκληση συστολών και τοκετού επίσης συνιστά κίνδυνο για την υγεία τους. Εφόσον χρησιμοποιηθεί λανθασμένα, η ωκυτοκίνη μπορεί να προκαλέσει θνησιγένεια και πτώση μήτρας, και να προκαλέσει στην μητέρα αφόρητο πόνο αν δεν συνοδεύεται από την παράλληλη χορήγηση κατάλληλης παυσίπονης ουσίας.[31]

27. Η εφαρμογή πίεσης για τη διευκόλυνση της γέννας κατά το δεύτερο στάδιο του τοκετού, γνωστή και ως λαβή Kristeller, δεν συνιστάται πια από τον ΠΟΥ[32], ωστόσο εφαρμόζεται συχνά, κάποιες φορές με τον αγκώνα, το μπράτσο ή και με ολόκληρο το σώμα, προκειμένου να προκαλέσει την κάθοδο του μωρού. Η εφαρμογή της ποικίλλει από χώρα σε χώρα, φτάνοντας τα υψηλότερα ποσοστά αξιοποίησής στις Ονδούρες όπου κυμαίνεται μεταξύ 50% και 70% στους κολπικούς τοκετούς.

28. Επιπρόσθετα, μερικές γυναίκες έχουν καταγγείλει ότι ορισμένοι φορείς έχουν ενεργήσει χωρίς σεβασμό προς το δικαίωμά τους στην ιδιωτικότητα και το επαγγελματικό απόρρητο όταν διενεργούν κολπικές εξετάσεις κατά τον τοκετό, επιτρέποντας να παρίστανται στον χώρο που λαμβάνει χώρα ο τοκετός και τρίτα πρόσωπα·[33] επιτρέποντας σε φοιτητές ιατρικής να παρακολουθούν γυναίκες κατά τον τοκετό·[34] και κοινωνώντας ιατρικά δεδομένα, συμπεριλαμβανομένου και του αν κάποια γυναίκα είναι φορέας του ιού HIV, με τρίτα πρόσωπα στα πλαίσια της κατάστασης του τοκετού.

29. Επιπλέον, καταγγέλθηκε ότι οι χειρουργικές διαδικασίες κατά την έκτρωση, η απόξεση της ενδομήτριας κοιλότητας, τα ράμματα μετά τον τοκετό και η ανάκτηση του ωαρίου κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης ενίοτε διενεργούνται και χωρίς αναισθησία. Πρόσθετα, μερικές γυναίκες ανέφεραν ότι έχουν υποστεί σφιχτή συρραφή μετά τη περινεοτομή· αυτή η διαδικασία, γνωστή και ως “το ράμμα του συζύγου”, θεωρητικά γίνεται προκειμένου να ευχαριστηθεί ο σύζυγος. Η πρακτική αυτή είναι το αποτέλεσμα των καταστροφικών πατριαρχικών στερεοτύπων και της ανισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ο Ειδικός Εισηγητής για τα βασανιστήρια του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ σημειώνει ότι «η κακοποίηση ποικίλλει μεταξύ παρατεταμένης καθυστέρησης στην παροχή ιατρικής φροντίδας, όπως είναι η συρραφή μετά τον τοκετό, έως και την παντελή έλλειψη χορήγησης αναισθησίας».[35]

30. Γυναίκες επίσης κατήγγειλαν απουσία αυτονομίας και δυνατότητας λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένης και της επιλογής να επιλέξουν επιθυμητή θέση για τον τοκετό στα δημόσια νοσοκομεία, όπου υπάρχει μεγαλύτερη ευχέρεια στη επιλογή της θέσης συγκριτικά με τα ιδιωτικά μαιευτήρια.

31. Πρακτικές προφανούς ταπεινωτικής μεταχείρισης, λεκτικής κακοποίησης και σεξιστικού λόγου κατά τη διάρκεια του τοκετού αναφέρθηκαν από πολυάριθμες γυναίκες από διαφορετικά μέρη του κόσμου να λαμβάνουν χώρα πίσω από τις κλειστές πόρτες των μαιευτηρίων. Μόλις πρόσφατα άρχισαν οι γυναίκες να μιλούν για το ότι υφίστανται κοροϊδίες, απρεπή πειράγματα και προσβολές από τους επαγγελματίες υγείας. Ειδικά καταγγέλθηκαν σεξιστικά και προσβλητικά σχόλια. Ομολογίες γυναικών από τις Ονδούρες αναφέρουν σχόλια όπως “δεν έκλαψες όταν το έκανες, άνοιξε τα πόδια σου αλλιώς το μωρό σου θα πεθάνει και θα φταις εσύ”. Κάποιος επαγγελματίας υγείας σχολίασε σε ένα έφηβο κορίτσι που γεννούσε “δεν φώναξες όταν το πέος ήταν μέσα σου, γιατί φωνάζεις τώρα;” Γυναίκες από χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα περιγράφουν ότι ταπεινώνονται από τους επαγγελματίες υγείας εξαιτίας ακριβώς της φτώχειας τους, της ανικανότητάς τους για ανάγνωση ή γραφή, του γεγονότος ότι κατοικούν σε αγροτικές ή υποβαθμισμένες περιοχές ή για το ότι δεν έχουν φροντισμένη προσωπική υγιεινή.[36] Γυναίκες έχουν επίσης περιγράψει ότι βίωσαν απειλές παρακράτησης θεραπείας ή σωματικής βίας ή επικίνδυνων αποτελεσμάτων από τους επαγγελματίες υγείας κατά τη διάρκεια του τοκετού, συμπεριλαμβανομένων και απειλών για ραπίσματα αν δεν είναι υπάκουες ενώ κατηγορούνται οι ίδιες για τις άσχημες συνέπειες στην υγεία τη δική τους ή των μωρών τους. Τέτοιες πρακτικές μπορεί να προκαλέσουν ψυχική βλάβη και πόνο και μπορεί να συνιστούν ψυχολογική βία κατά των γυναικών.

Συγκατάθεση του ασθενούς κατόπιν ενημέρωσης

32. Η κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση για ιατρικά πρωτόκολλα σχετικά με την υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και τον τοκετό είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα. Οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να λάβουν πλήρη γνώση των συνιστώμενων θεραπευτικών μεθόδων ώστε να μπορούν να λάβουν πληροφορημένες και καλά ζυγισμένες αποφάσεις. Η Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής αναγνωρίζει ότι η συνέπεια με την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς συνιστά υποχρέωση παρ’ όλο που μπορεί να είναι απαιτητική στην επίτευξή της και χρονοβόρα.[37] Στις εκθέσεις που απεστάλησαν από περισσότερες από 40 μη κυβερνητικές οργανώσεις αναφέρονται απουσία συγκατάθεσης κατόπιν ενημέρωσης ή εσφαλμένη αξιοποίησή της. Όπως καταδεικνύει μία μη κυβερνητική οργάνωση από το Ισραήλ, η συγκατάθεση της γυναίκας για όλες τις μέλλουσες ιατρικές διαδικασίες αποκτάται μόλις εισέλθει στο νοσοκομείο, όταν της ζητείται να υπογράψει διάφορα έντυπα. Τέτοιες φόρμες δήλωσης συγκατάθεσης αίρουν στην πραγματικότητα το δικαίωμα στην κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς, εδραιώνοντας τον έλεγχο της διαδικασίας που θα ακολουθηθεί στα χέρια της ιατρικής ομάδας που θα επιληφθεί του περιστατικού. Άλλες φόρμες δήλωσης συγκατάθεσης για διαδικασίες όπως η χορήγηση επισκληρίδιου αναισθησίας και η διενέργεια καισαρικής τομής, συνήθως προτείνονται στην γυναίκα κατά τη διάρκεια του τοκετού, κάποιες φορές ακόμη και αφού έχουν ξεκινήσει οι συστολές και οι ωδίνες, πράγμα το οποίο καθιστά εξαιρετικά δύσκολο για την γυναίκα να κατανοήσει τις πληροφορίες των σχετικών εγγράφων και να θέσει αντίστοιχες ερωτήσεις. Εξ αυτού συνάγεται ότι αυτές οι φόρμες δήλωσης συγκατάθεσης συχνά χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο της πρέπουσας διαδικασίας που επιβάλλεται να ακολουθηθεί για την διαπίστωσης της κατόπιν ενημέρωσης πραγματικής συγκατάθεσης του ασθενούς.[38]

33. Μια γερμανική μη κυβερνητική οργάνωση εκτιμά ότι σύμφωνα με το γερμανικό Δίκαιο Υγείας για κάθε είδος θεραπευτικής μεθόδου και ιατρικής διαδικασίας απαιτείται πλήρης και κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς, ωστόσο ο νόμος δε γίνεται σεβαστός. Στην πραγματικότητα, οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας δεν είναι εκπαιδευμένοι να συνάγουν την συγκατάθεση του ασθενούς σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο νόμο.[39]

34. Μια σουηδική μη κυβερνητική οργάνωση περιγράφει ότι η ιδέα της γυναικοκεντρικής αντίληψης περιφρονείται παντελώς και η έννοια της κατόπιν ενημέρωσης επιλογής και συγκατάθεσης του ασθενούς στην θεραπευτική μέθοδο εισήχθησαν στην σουηδική νομοθεσία μόλις τον Ιανουάριο του 2015, ενώ δεν έχουν ακόμη αφομοιωθεί από τον πατερναλιστικό ιατρικό πολιτισμό που κυριαρχεί στον χώρο της μαιευτικής και της γυναικολογίας. Θεραπείες ρουτίνας στα νοσοκομεία όπως είναι η χορήγηση ενέσεων συνθετικής ωκυτοκίνης μετά τον τοκετό, η εξέταση του ομφαλοπλακουντιακού αίματος ή η ένεση βιταμίνης Κ πολλές φορές διενεργούνται στις γυναίκες και τα μωρά τους χωρίς να ζητηθεί η συγκατάθεσή τους.[40]

35. Μια μη κυβερνητική οργάνωση με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ανέφερε ότι στις περισσότερες πολιτείες είναι νόμιμο για τους γιατρούς και τους φοιτητές ιατρικής να διενεργούν εξετάσεις της πυέλου σε αναίσθητες γυναίκες που βρίσκονται υπό την επήρεια αναισθητικής ουσίας για άλλη θεραπευτική διαδικασία και που δεν χρειάζονται πυελικές εξετάσεις ούτε έχουν δώσει ρητά τη συγκατάθεσή τους για κάτι τέτοιο.[41]

36. Μια γαλλική μη κυβερνητική οργάνωση υπέδειξε ότι «το βασικό ζήτημα της μαιευτικής βίας είναι, κατά τη γνώμη μας, η συστηματική υποβάθμιση του δικαιώματος των γυναικών στην αυτονομία αφ’ ης στιγμής έρχονται σε επαφή με κάποια μονάδα υγείας. Αυτή η υποβάθμιση μπορεί να λάβει πολλές μορφές, εκκινώντας από το προφανέστερο, που είναι η πρακτική των εγχειρήσεων παρά την απουσία συγκατάθεσης από την πλευρά των γυναικών, μέχρι πιο ανεπαίσθητες εκδοχές όπως η εφαρμογή των επονομαζόμενων “νοσοκομειακών πρωτοκόλλων” ή τη χρήση κενών εγγράφων δήλωσης συγκατάθεσης τα οποία ζητείται να υπογράψουν οι γυναίκες, πράγμα που επιτρέπει στο ιατρικό προσωπικό να πράξουν ό,τι κρίνουν απαραίτητο χωρίς να απαιτείται καμία περαιτέρω συγκατάθεση».[42]

37. Σε πρόσφατη υπόθεσή της η Επιτροπή Οικονομικών, Κοινωνικών και Πολιτιστικών Δικαιωμάτων του ΟΗΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στο πλαίσιο των θεραπειών γονιμότητας η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα της γυναίκας χωρίς την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεσή της συνιστά παραβίαση του δικαιώματός της στο υψηλότερο εφικτό επίπεδο υγείας.[43]

38. Η κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς είναι μια διαδικασία συνεχούς επικοινωνίας και διάδρασης μεταξύ του ασθενούς και του θεράποντα φορέα και μόνη μια υπογραφή δεν είναι ένδειξη συγκατάθεσης.[44] Οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας οφείλουν να είναι δυναμικοί στην εξασφάλιση της πληροφόρησης. Για να είναι η συγκατάθεση ισχυρή, θα πρέπει να δίνεται από ελευθεριότητα και κατόπιν πλήρους και θετικής πληροφόρησης. Η συγκατάθεση του ασθενούς είναι απαραίτητη ανεξαρτήτως της διαδικασίας και μπορεί να αναληφθεί οποτεδήποτε σύμφωνα με την ασθενοκεντρική αντίληψη. Η ενημέρωση θα πρέπει να παρέχεται με τρόπο και σε γλώσσα η οποία είναι κατανοητή, προσβάσιμη και κατάλληλη για τις ανάγκες του ατόμου που παίρνει την απόφαση. Το εκπαιδευτικό επίπεδο, κάποια σωματική ή διανοητική αναπηρία και η ηλικία του ατόμου δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν αποφασίζεται ο τρόπος με τον οποίο θα παρασχεθούν οι συμβουλές και οι πληροφορίες, ενώ οι ανάγκες και οι προτιμήσεις του ατόμου θα πρέπει να είναι σεβαστές. Στα άτομα με αναπηρία θα πρέπει να παρέχεται κάθε απαραίτητη στήριξη για την ανάληψη από μέρους τους των σχετικών αποφάσεων. Εξαιρετική προσοχή θα πρέπει να επιφυλάσσεται ιδιαίτερα στις περιπτώσεις ατόμων που έχουν περιορισμένους τρόπους να γίνονται κατανοητοί από τους άλλους, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι αποφάσεις που θα πρέπει να λαμβάνονται αξιοποιώντας μια υποστηρικτική διαδικασία δεν είναι στην πραγματικότητα συγκεκαλυμένες εκ των προτέρων ληφθείσες αποφάσεις.[45]

Δ. Bασικά αίτια της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας.

 Οι συνθήκες και οι περιορισμοί των συστημάτων υγείας ως διαρθρωτικές αιτίες της μαιευτικής βίας

 39. Στο πλαίσιο των υπηρεσιών της μητρικής και της αναπαραγωγικής υγείας, οι συνθήκες και οι περιορισμοί του συστήματος υγείας είναι οι βασικές αιτίες της κακομεταχείρισης και της βία κατά των γυναικών στη διάρκεια του τοκετού. Οι κακές συνθήκες εργασίας πολλών επαγγελματιών υγείας και ιστορικά η υπέρμετρη παρουσία των ανδρών στον κλάδο της γυναικολογίας και της μαιευτικής, έρχονται σε αντίθεση με την υποχρέωση των κρατών να διασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των εγκαταστάσεων, αγαθών και υπηρεσιών μαιευτικής υγειονομικής περίθαλψης, την κατάλληλη κατάρτιση των παρόχων και την ισορροπία μεταξύ των φύλων των επαγγελματιών υγείας. Για να εκπληρώσουν αυτή την υποχρέωση, τα κράτη «πρέπει να αφιερώσουν τους μέγιστους διαθέσιμους πόρους στις υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας» και να υιοθετήσουν μια προσέγγιση βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα για τον εντοπισμό των δημοσιονομικών αναγκών και κατανομών.[46] Εντούτοις, πολλά Κράτη έχουν αποτύχει να προτεραιοποιήσουν στους προϋπολογισμούς τους την υγειονομική περίθαλψη των γυναικών. Η αποτυχία των κρατών να αφιερώσουν επαρκείς πόρους για τις συγκεκριμένες ανάγκες της γυναίκας αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος των γυναικών να απαλλαγούν από τις διακρίσεις.[47] Επιπρόσθετα, πολλά Κράτη αποτυγχάνουν να διασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας είναι επαρκώς καταρτισμένοι πάνω στην ιατρική δεοντολογία και στα ανθρώπινα δικαιώματα των ασθενών, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης των παρόχων να παρέχουν φροντίδα με σεβασμό και χωρίς διακρισεις.[48]

40. Παράλληλα με τους περιορισμούς των πόρων, οι συνθήκες εργασίας στις υπηρεσίες υγείας μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην κακομεταχείριση και τη βία κατά των γυναικών κατά τον τοκετό. Μια παγκόσμια έρευνα για τις μαίες που πραγματοποίησε ο ΠΟΥ το 2016 αποκάλυψε ότι «πολύ συχνά οι μαίες αναφέρουν ότι οι προσπάθειές τους περιορίζονται από τις άνισες σχέσεις εξουσίας στο πλαίσιο του συστήματος υγείας. Πολλές μαίες αντιμετωπίζουν επίσης απομόνωση λόγω καταγωγής/ κουλτούρας, μη ασφαλή στέγαση και χαμηλούς μισθούς».[49] Επιπλέον, οι εργαζόμενοι στον τομέα υγείας έχουν εξηγήσει ότι «τα ζητήματα του συστήματος υγείας - όπως η έλλειψη προσωπικού, ο υψηλός όγκος ασθενών, οι χαμηλοί μισθοί, η πολύωρη εργασία  και η έλλειψη υποδομής – [είναι σχετικοί παράγοντες που] δημιουργούν αγχωτικά περιβάλλοντα που διευκόλυναν την αντιεπαγγελμα-τική συμπεριφορά. Η έλλειψη υποστήριξης και εποπτείας των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης έχει διαπιστωθεί ότι συμβάλλει στο χαμηλό ηθικό μεταξύ των παρόχων και σε αρνητικές συμπεριφορές, οι οποίες με τη σειρά τους διαιωνίζουν την κακομεταχείριση των γυναικών.[50] 

41. Επιπλέον, τα συστήματα υγείας πρέπει να ενισχύσουν την ανταπόκρισή τους και τη βοήθεια τους στις γυναίκες οι οποίες υφίστανται βίαιη συμπεριφορά ή σεξουαλική βία από τους συντρόφους τους, σε εναρμόνιση με τα κείμενα τεθειμένου και ηπίου δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφορικά με τη εμφυλη βία κατά των γυναικών και το εγχειρίδιο του ΠΟΥ για τους διαχειριστές υγείας.[51]

Νόμοι και πρακτικές που εισάγουν διακρίσεις και επιβλαβή έμφυλα στερεότυπα

42. Ορισμένα Κράτη διατηρούν εθνικές νομοθεσίες ή πρακτικές που περιλαμβάνουν τη συγκατάθεση του συζύγου ή τρίτου για τις ιατρικές θεραπείες των γυναικών. Αυτό αποτελεί διάκριση κατά των γυναικών και αντικαθιστά την επιλογή τους κατά τη λήψη αποφάσεων με εκείνη ενός μέλους της οικογένειας ή άλλης θεσμικής αρχής. Αυτοί οι νόμοι συμβάλλουν στη βία και την κακομεταχείριση των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας. 

43. Κάποιες γυναίκες υφίστανται διασταυρούμενες μορφές διακρίσεων, οι οποίες έχουν επιβαρυντικό αρνητικό αντίκτυπο, η δε έμφυλη βία μπορεί να επηρεάσει ορισμένες γυναίκες σε διαφορετικό βαθμό ή με διαφορετικούς τρόπους. Επ’ αυτού απαιτούνται οι κατάλληλες νομικές και πολιτικές απαντήσεις.[52] Για παράδειγμα, όπως μία μελέτη από την Ινδία κατέδειξε: "είναι η ομάδα των φτωχών γυναικών  αγροτικών περιοχών που περιθάλπονται σε εγκαταστάσεις δημόσιας υγείας, που υποβάλλονται σε κολπικές γεννήσεις στα χέρια άλλων παρόχων και όχι γιατρών που κινδυνεύουν περισσότερο να βιώσουν [έλλειψη σεβασμού και κατάχρηση]. Αυτές είναι οι ίδιες γυναίκες που διατρέχουν περισσότερο κίνδυνο μητρικής θνησιμότητας».[53] Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι πιθανότητες να βιώσουν ασέβεια και κακοποίηση ήταν 3,6 φορές υψηλότερες στην περίπτωση των γυναικών με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό status. 

44. Η καταναγκαστική στείρωση αποτελεί παράδειγμα διασταυρούμενης διάκρισης που συχνά στοχοποιεί γυναίκες που ανήκουν σε μειονότητες και αυτόχθονες γυναίκες. Ορισμένα μαιευτήρια υιοθέτησαν πρακτικές διακρίσεων για τον διαχωρισμό των γυναικών σε εγκαταστάσεις, που βασίζονται στη φυλή ή την εθνικότητα. Για παράδειγμα, οι γυναίκες Ρομά στη Σλοβακία τοποθετούνται σε καθορισμένα δωμάτια "μόνο για τους Ρομά", τα οποία είναι συχνά σε συνθήκη υπερπληθυσμού, και το νοσοκομείο μπορεί να εξαναγκάσει τις γυναίκες Ρομά να κοιμούνται δύο σε ένα κρεβάτι ή να τοποθετούν τα κρεβάτια τους στο διάδρομο.[54]

45. Οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρίες αντιμετωπίζουν διακρίσεις που βασίζονται σε πολλαπλές πτυχές της ταυτότητάς τους, συμπεριλαμβανομένου του φύλου και της αναπηρίας.[55] Πολύ συχνά θεωρούνται ασεξουαλικες ή σεξουαλικά αδρανείς. Ο Ειδικός Εισηγητής για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία έχει επίσης επισημάνει ότι «τα κορίτσια και οι νεαρές γυναίκες με αναπηρίες πιέζονται συχνά να σταματήσουν τις εγκυμοσύνες τους λόγω αρνητικών στερεοτύπων σχετικά με τις γονεϊκές δεξιότητες τους και εκφράζουν  ανησυχίες  σχετικά με τη γέννηση ενός παιδιού με αναπηρίες".[56]

46. Τα επιβλαβή στερεότυπα φύλου στο πλαίσιο της αναπαραγωγικής υγείας που επικάθονται στην αρμοδιότητα των γυναικών να λαμβάνουν αποφάσεις, ο φυσικός ρόλος των γυναικών στην κοινωνία και η μητρότητα περιορίζουν την αυτονομία και την πρακτική των γυναικών. Αυτά τα στερεότυπα προέρχονται από ισχυρές θρησκευτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές πεποιθήσεις και ιδέες για τη σεξουαλικότητα, την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα.[57] Αυτά τα επιβλαβή στερεότυπα δικαιολογούνται περαιτέρω από την πεποίθηση ότι ο τοκετός είναι ένα γεγονός που απαιτεί η γυναίκα να υποφέρει. Οι γυναίκες καλούνται να είναι ευτυχείς για ένα υγιές μωρό - η δική τους σωματική και συναισθηματική υγεία δεν εκτιμάται. 

47. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναγνώρισε στην [υπόθεση] Mellet κατά Ιρλανδίας ότι τα στερεότυπα φύλου απαιτούν «οι γυναίκες να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη τους ανεξάρτητα από τις περιστάσεις, τις ανάγκες τους και τις επιθυμίες τους, επειδή ο πρωταρχικός τους ρόλος είναι να είναι μητέρες και φροντιστές»[58]

48. Η Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής έχει αναπτύξει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα «Επιβλαβή στερεότυπα για τις γυναίκες στην υγειονομική περίθαλψη» (2011), τα οποία επισημαίνουν τη φύση και τον αντίκτυπο των επιβλαβών στερεοτύπων στην παροχή φροντίδας στις γυναίκες και προσφέρουν ειδική καθοδήγηση σε παρόχους σε ολόκληρο τον κόσμο σχετικά με τον τρόπο αποφυγής επιβολής στερεότυπων στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης.[59]

Δυναμική εξουσίας και κατάχρηση του δόγματος της ιατρικής αναγκαιότητας

49. Η δυναμική εξουσίας στη σχέση παρόχων - ασθενών είναι μια άλλη βασική αιτία κακομεταχείρισης και βίας, οι οποία συνδυάζεται με τα έμφυλα στερεότυπα σχετικά με το ρόλο των γυναικών . Ο πάροχος υγείας έχει τη δύναμη της έγκυρης ιατρικής γνώσης και το κοινωνικό προνόμιο της ιατρικής αυθεντίας,[60] ενώ η γυναίκα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον πάροχο για [να λάβει] πληροφορίες και φροντίδα. Μια γυναίκα κατά τη διάρκεια του τοκετού είναι  επίσης ιδιαίτερα ευάλωτη. Παρόλο που οι πάροχοι δεν έχουν απαραιτήτως την πρόθεση να φερθούν στους ασθενείς τους άσχημα, «η ιατρική αυθεντία μπορεί έτσι να προωθήσει μια κουλτούρα ατιμωρησίας, όπου οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όχι μόνο δεν επανορθώνονται, αλλά μένουν απαρατήρητες». [βλ. υποσημ.60] Αυτή η ανισορροπία ισχύος είναι ιδιαίτερα εμφανής σε περιστάσεις στις οποίες οι πάροχοι καταχρώνται το δόγμα της ιατρικής αναγκαιότητας προκειμένου να δικαιολογήσουν κακομεταχείριση και κατάχρηση κατά τη διάρκεια του τοκετού. 

Ε. Εφαρμογή του διεθνούς και περιφερειακού νομικού πλαισίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφορικά με την κακομεταχείριση και την άσκηση βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας .

50. Η βία κατά των γυναικών, τόσο ως παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων τόσο και ως μορφή διακρίσεων έναντι των γυναικών προβλέπεται και απαγορεύεται από τη Σύμβαση εξάλειψης κάθε μορφής διακρίσεων κατά των  γυναικών, την Διεθνή Διακήρυξη για τον περιορισμό της Βίας κατά των Γυναικών, τη Διαμερικανική Σύμβαση για την πρόληψη, καταστολή και εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, το Πρωτόκολλο του Αφρικανικού Χάρτη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των λαών  αναφορικά με τα δικαιώματα των γυναικών στην Αφρική, τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης), το Πρόγραμμα Δράσης της Διεθνούς Διάσκεψης για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη καθώς και από την πλατφόρμα δράσης της τέταρτης  Παγκόσμιας Διάσκεψης  για τις Γυναίκες.

51. Επιπλέον των ως άνω εργαλείων  διασφάλισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,  το 2015 τα Κράτη Μέλη των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησαν το Πρόγραμμα 2030 για την Αειφόρο Ανάπτυξη, βάσει του οποίου δεσμεύτηκαν στην επίτευξη του στόχου της υγιούς διαβίωσης και της ευημερίας για όλους και σε όλες τις ηλικίες ( Στόχος 3). καθώς και στη ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση όλων των γυναικών και των κοριτσιών (Στόχος 5), καταπολεμώντας όλες τις μορφές των διακρίσεων ενάντιας σε αυτές (στόχος 5.1) και εξαλείφοντας όλες τις μορφές βίας που στρέφονται κατά των γυναικών και των κοριτσιών τόσο στην δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα (στόχος 5.2[61]) εξασφαλίζοντας έτσι  πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψή για τις μητέρες και μια εγγυημένη  αναπαραγωγική αυτονομία για  γυναίκες και  κορίτσια.

52.  Το 2015, αρκετοί εμπειρογνώμονες ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Έθνών όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου και του Ειδικού Εισηγητή, προέβησαν σε κοινή δήλωση αναφορικά με την εφαρμογή του Προγράμματος 2030  (2030 Agenda ), καλώντας τα κράτη «να αντιμετωπίσουν πράξεις μαιευτικής και θεσμικής βίας που υφίστανται οι γυναίκες κατά την επαφή τους με τις υποδομές υγειονομικής περίθαλψης» και «να λάβουν όλα τα πρακτικά και νομικά μέτρα προκειμένου να προλαμβάνουν, να απαγορεύουν και να καταστέλλουν τέτοιες πράξεις, καθώς και να εξασφαλίζουν την αποκατάσταση των θυμάτων».[62]

Το δικαίωμα των γυναικών στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο σωματικής και ψυχικής υγείας

53. Το δικαίωμα στην υγεία κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και σε άλλα κείμενα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως στο Πρόγραμμα Δράσης του Πεκίνου, το οποίο ορίζει ότι στα δικαιώματα των γυναικών περιλαμβάνεται το δικαίωμά τους σε «σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία , χωρίς εξαναγκασμό, διακρίσεις και βία ".[63]

54. Επιπρόσθετα, η Διακήρυξη για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών και η Σύμβαση για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των γυναικών, σε συνδυασμό με τις γενικές συστάσεις 19 και 35 της Επιτροπής για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, θέτουν το δικαίωμα των γυναικών στο ανώτατο επίπεδο φυσικής και πνευματικής υγείας. Το άρθρο 12 της Σύμβασης προκρίνει ότι τα Κράτη διασφαλίζουν στις γυναίκες «κατάλληλες υπηρεσίες σε σχέση με τη γέννα, , τον τοκετό και τη μεταγεννητική περίοδο, παρέχοντας δωρεάν υπηρεσίες, όπου χρειάζεται», ενώ κατά τη γενική σύσταση 24 η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι κάποιες ιατρικές διαδικασίες προορίζονται μόνο για γυναίκες και «απαιτούν όλες οι ιατρικές υπηρεσίες να είναι σύμφωνες με τα δικαιώματα των γυναικών, περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων στην αυτονομία, ιδιωτικότητα, εμπιστευτικότητα, ενημερωμένη συναίνεση και επιλογή[64].

55. Όργανα διεθνών συμβάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες ή οι ειδικοί μηχανισμοί του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουν επικεντρωθεί σε σημαντικό αριθμό παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και έχουν αναλύσει σειρά από κακομεταχειρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες κατά τη γέννα, περιλαμβανομένου του πλαισίου όπου αυτές πραγματοποιούνται, και έχουν εντοπίσει παραβιάσεις μεταξύ άλλων, των δικαιωμάτων στην υγεία, ζωή, ιδιωτικότητα, ελευθερία από διακρίσεις, απαγόρευση απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης και του δικαιώματος σε αποτελεσματική δικαστική προστασία.

56. Για πρώτη φορά, στην υπόθεση Alyne da Silva Pimentel Teixeira κατά Βραζιλίας, η Επιτροπή για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών έκρινε μία Κυβέρνηση υπεύθυνη για ένα αποτρέψιμο μητρικό θάνατο. Η υπόθεση αφορούσε μία γυναίκα Αφρο-βραζιλιάνικης καταγωγής που απεβίωσε λόγω μαιευτικών επιπλοκών κατόπιν άρνησης παροχής ποιοτικής μαιευτικής υγειονομικής φροντίδας τόσο από ιδιωτικές όσο και από δημόσιες υγιεινομικές μονάδες. Η Επιτροπή αναγνώρισε ότι οι παραβιάσεις αυτές ανέρχονται σε συστηματικού επιπέδου παράγοντες παράλειψης, περιλαμβανομένων ακατάλληλων πόρων και ανεπαρκούς εφαρμογής των κρατικών πολιτικών, και υπογράμμισε ότι η αποτυχία «εκπλήρωσης των ειδικών, διακριτών υγειονομικών αναγκών και συμφερόντων των γυναικών όχι μόνο συνιστά παραβίαση του άρθρου 12, παράγραφος 2 της Σύμβασης, αλλά και διάκριση σε βάρος των γυναικών κατά το άρθρο 12, παράγραφος 1, και άρθρο 2 της Σύμβασης»[65].

57. Σε μία κοινοποίηση αναφορικά με υποθέσεις βίας κατά γυναικών στη γέννα και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας στην Κροατία, η Ειδική Εισηγήτρια για τη Βία κατά των Γυναικών, από κοινού με τον Ειδικό Εισηγητή για το δικαίωμα εκάστου στην απόλαυση ανώτατου επιπέδου φυσικής και πνευματικής υγείας και η Ομάδα Εργασίας για τη βία κατά των γυναικών, από κοινού με την Ομάδα Εργασίας επί του ζητήματος των διακρίσεων στη νομοθεσία και την πρακτική κάλεσαν την Κυβέρνηση «να διενεργήσει ανεξάρτητη έρευνα επί των κατηγοριών, να δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα αυτής και να αναπτύξει ένα εθνικό πλάνο δράσης για τη γυναικεία υγεία» προκειμένου να διασφαλιστεί η λογοδοσία για τις εν λόγω παραβιάσεις σε βάρος των γυναικών»[66].  

58. Σε μία έρευνα κατά του Ηνωμένου Βασιλείου και της Βόρειας Ιρλανδίας, η Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών διευκρίνισε ότι μία ποινική διάταξη η οποία «εξαναγκάζει γυναίκες σε περιπτώσεις σοβαρής εμβρυϊκής απώλειας, περιλαμβανομένων θανάσιμων εμβρυϊκών ανωμαλιών και θύματα βιασμού ή αιμομιξίας να ολοκληρώσουν την εγκυμοσύνη, υποβάλλοντάς τες με αυτόν τον τρόπο σε  δριμεία φυσική και πνευματική οδύνη», συνιστά έμφυλη βία κατά των γυναικών[67]. Διαπίστωσε ακόμα ότι τέτοιου είδους περιορισμός στην αναπαραγωγική επιλογή, ο οποίος επηρεάζει μόνο τις γυναίκες, καταλήγει σε εξαναγκασμό των γυναικών να ολοκληρώσουν κάθε εγκυμοσύνη, περιλαμβάνει πνευματική ή φυσική δοκιμασία, και αποτελεί βία κατά των γυναικών και πιθανόν ανέρχεται σε βασανιστήριο ή βάναυση, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, σε αντίθεση με τα άρθρα 2 και 5, σε συνδυασμό με το άρθρο 1 της Σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών.

59. Στην υπόθεση L.C. κατά Περού, η Επιτροπή για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών έκρινε ότι το Περού πρέπει να τροποποιήσει τη νομοθεσία του προκειμένου να επιτρέψει στις γυναίκες να προβούν σε άμβλωση σε περιπτώσεις βιασμών και σεξουαλικής κακοποίησης, να καθιερώσει ένα μηχανισμό που να διασφαλίζει τη διαθεσιμότητα των εν λόγω υπηρεσιών αμβλώσεων και την πρόσβαση στις υπηρεσίες όταν η ζωή ή η υγεία της γυναίκας βρίσκεται υπό κίνδυνο – περιπτώσεις κατά τις οποίες η άμβλωση είναι επιτρεπτή κατά το ισχύον δίκαιο της χώρας[68]. Μία παραπλήσια απόφαση υιοθέτησε η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην υπόθεση K.L. κατά Περού[69]. Τα συμπεράσματα της Επιτροπής επιβεβαιώθηκαν, σχεδόν 15 χρόνια αργότερα, στην υπόθεση Mellet κατά Ιρλανδίας.

60. Το 2018, η Ειδική Εισηγήτρια δημοσίευσε κοινή δήλωση με την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Μηχανισμού Παρακολούθησης της Σύμβασης του Belém do Pará, με τον οποία έκανε έκκληση στην Κυβέρνηση του El Salvador να αφεθεί ελεύθερη λόγω επείγουσας μαιευτικής κατάστασης η Imelda Cortez, μία γυναίκα που κρατούνταν στη φυλακή στη διάρκεια ποινικής εκκρεμοδικίας. Στη δήλωση, και τα δύο μέρη εξέφρασαν τη βαθιά ανησυχία τους για τις κρατούμενες γυναίκες χρήζουσες επείγουσας μαιευτικής φροντίδας, μεταξύ άλλων εξαιτίας αποβολών, και που δεν τις απολαμβάνουν λόγω νομικών διατάξεων που ποινικοποιούν την άμβλωση και απαγορεύουν στους γιατρούς να παράσχουν ιατρική υποστήριξη[70].

61. Η Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών έκρινε επίσης ότι η άρνηση στις γυναίκες πρόσβασης σε σύγχρονες μορφές αντισύλληψης συνιστά διάκριση κατά των γυναικών, παραβιάζει τα δικαιώματά τους σε υπηρεσίες υγείας και ενημέρωσης, καθώς και απόφασης επί του αριθμού των τέκνων τους και του χρόνου τεκνοποίησης, ενώ διαιωνίζει έμφυλα στερεότυπα παρακωλυτικά για την ισότητα στον τομέα της υγείας[71].

62. Περιφερειακά όργανα ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επίσης αναδείξει ζητήματα κακομεταχείρισης κατά τη γέννα. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει διαπιστώσει παραβιάσεις των δικαιωμάτων στην ιδιωτική ζωή και της μη υποβολής σε βασανιστήρια και απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση σε υποθέσεις σχετικές με γέννηση[72]. Οι τελευταίες περιλαμβάνουν υποθέσεις αναγκαστικής στείρωσης κατά τη γέννα[73], απομάκρυνσης του νεογνού από τη φροντίδα της μητέρας άνευ συναίνεσης ή ιατρικής αιτίας[74] και ιατρικής επέμβασης χωρίς την ενημερωμένη συναίνεση της εγκύου[75].

63. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου συγκεκριμένα έθεσε το δικαίωμα ιδιωτικότητας της γυναίκας κατά τη γέννα στην υπόθεση Konovalova κατά Ρωσίας [βλ. υποσημ.72]. Στη διάρκεια του τοκετού, παρά τις αντιρρήσεις της κυρίας Konovalova, μία ομάδα φοιτητών ιατρικής παρακολούθησαν τη διαδικασία στο δωμάτιο του τοκετού καθώς και τις σχετικές ιατρικές πράξεις, μεταξύ των οποίων την επισειοτομή και πληροφορήθηκαν για την υγεία της και την ιατρική της υποστήριξη. Το σχετικό εθνικό δίκαιο προέβλεπε ότι οι φοιτητές ιατρικής δύνανται να βοηθούν στις ιατρικές διαδικασίες υπό επίβλεψη, αλλά δεν υπήρχε διάταξη σχετικά με την ενημερωμένη συναίνεση του ασθενούς.  Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 8, που προβλέπει ότι: «Παν πρόσωπον δικαιούται εις τον σεβασμόν της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής του» και ότι «Δεν επιτρέπεται να υπάρξη επέμβασις δημοσίας αρχής εν τη ασκήσει του δικαιώματος τούτου, εκτός εάν η επέμβασις αύτη προβλέπεται υπό του νόμου και αποτελεί μέτρον το οποίον είναι αναγκαίο, εις μίαν δημοκρατικήν κοινωνίαν».

64. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου to 2010 στην υπόθεση Ternovsky κατά Ουγγαρίας, διαπίστωσε ότι η έλλειψη συνεκτικής και αποτελεσματικής ρύθμισης για τη γέννα στο σπίτι, που έθετε τους επαγγελματίες υγείας που εκτελούσαν τοκετούς στο σπίτι υπό τον κίνδυνο ποινικής δίωξης, ανερχόταν σε παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής, καθώς στην ουσία απέκλεισε στην προσφεύγουσα την δυνατότητα να γεννήσει στο σπίτι της. Σημειώνοντας ότι η γυναίκα «έχει δικαίωμα σε νομικό και θεσμικό περιβάλλον που διευκολύνει την απόφασή της», το Δικαστήριο κατέληξε στο ότι «η έλλειψη νομικής σαφήνειας και ο εκφοβισμός των επαγγελματιών υγείας περιόρισε τις εναλλακτικές της προσφεύγουσας σχετικά με τον τοκετό στο σπίτι»[76], στοιχειοθετώντας παραβίαση της ιδιωτικής ζωής της, όπως προστατεύεται από το άρθρο 8 της Σύμβασης.

65. Αντίθετα, στην υπόθεση Dubská και Krejzová κατά Τσεχίας[77], το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η τσεχική νομοθεσία που απαγορεύει την παρουσία μαίας στους τοκετούς στο σπίτι δεν παραβιάζει το δικαίωμα των γυναικών στο σεβασμό της ιδιωτικής τους ζωής κατά το άρθρο 8. Ομοίως, στην υπόθεση Pojatina κατά Κροατίας[78], το Δικαστήριο έκρινε ότι η απαγόρευση διενέργειας τοκετού στο σπίτι κατά το κροατικό δίκαιο δεν παραβιάζει το άρθρο 8.

66. Το Διαμερικανικό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου διαπίστωσε παραβιάσεις των δικαιωμάτων στην προσωπική ακεραιότητα, ελευθερία, προσωπική και οικογενειακή ζωή, πρόσβαση σε ενημέρωση και της μη υποβολής σε βάναυση, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, σε μία υπόθεση αναφορικά με ακούσια στείρωση γυναίκας σε δημόσιο νοσοκομείο του Πολυεθνικού Κράτους της Βολιβίας κατά τη διάρκεια καισαρικής τομής[79]. Επιπρόσθετα, η Διαμερικανική Επιτροπή δημοσίευσε δήλωση έκκληση προς τα Κράτη «να καταγράφουν, διερευνούν και να τιμωρούν ανακύπτουσες μορφές βίας κατά των γυναικών, κοριτσιών και εφήβων», περιλαμβανομένης της μαιευτικής βίας[80].

67. Η Αφρικανική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη δημοσίευσε Ψήφισμα σχετικά με την ακούσια στείρωση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πρόσβαση υπηρεσίες φροντίδας ατόμων προσβεβλημένων από τον HIV[81].

68. Σε σημαντικό αριθμό υποθέσεων σχετικά με βία και διακρίσεις σε βάρος των γυναικών στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας, όπως και σε συστάσεις από όργανα συμβάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικές διαδικασίες, έχει ταυτοποιηθεί το επίπεδο προστασίας που τα Κράτη οφείλουν να διασφαλίσουν. Πολλές από τις συστάσεις έχουν εφαρμοστεί σε παρόμοιες υποθέσεις κακομεταχείρισης και μαιευτικής βίας και πρέπει να χρησιμοποιηθούν από όλα τα Κράτη για την πρόληψη της έμφυλης βίας κατά των γυναικών και για τη διασφάλιση του δικαιώματος των γυναικών στο ανώτατο δυνατό επίπεδο σωματικής, πνευματικής και αναπαραγωγικής υγείας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας.

ΣΤ. Εθνικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών στη γέννα σε ειδική μονάδα

69. Ορισμένες Κυβερνήσεις έχουν θεσπίσει νόμους και άλλες πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στη γέννα, περιλαμβανομένης της εκπαίδευσης των παρόχων υπηρεσιών υγείας. Τα τελευταία χρόνια, πολλά Κράτη έχουν ψηφίσει νόμους ή εφαρμόσει πολιτικές και καλές πρακτικές που επιτρέπουν ρητά στη γυναίκα να συνοδεύεται από άτομο της επιλογής της κατά τη γέννα και έχουν αναπτύξει ευρύτερο νομοθετικό πλαίσιο που ενθαρρύνει τον «εξανθρωπισμό» της γέννας. Ωστόσο, ακόμη και όταν η νομοθεσία υφίσταται, οι γυναίκες έχουν καταγγείλει απόλυτη απόρριψη των αιτημάτων τους για συνοδεία της επιλογής τους στην αίθουσα τοκετού[82].

70. Ευρύτερη νομοθεσία που ενθαρρύνει τον εξανθρωπισμό της γέννας έχει υιοθετηθεί στην Αργεντινή και τη Βραζιλία. Η αργεντινική νομοθεσία «ρητά προκρίνει τα δικαιώματα των γυναικών, των νεογνών, των συνοδών τοκετού και των οικογενειών»[83].

71. Το 2015, οι Εθνικές Υπηρεσίες Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου παρήγγειλε μία έκθεση σχετικά με τις υπηρεσίες μητρότητας, εν μέρει σε απάντηση προς μία «έρευνα επί των σφοδρών αποτυχιών στις υπηρεσίες μητρότητας», η οποία παρέσχε σημαντικά μαθήματα προς όφελος των υπηρεσιών εν συνόλω[84]. Η αναφορά περιελάμβανε πορίσματα και συστάσεις προς διάφορους παράγοντες για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών μητρικής υγείας, και ιδίως τη δημιουργία «εθνικά συστηματοποιημένης διαδικασίας έρευνας για αντικανονικές καταστάσεις», θεσπίζοντας δείκτες και στόχους για τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών μητρότητας»[85].

72. Σε κάποιες χώρες της Λατινικής Αμερικής, «ομάδες και δίκτυα γυναικών, φεμινιστών, επαγγελματικές ενώσεις, διεθνή και περιφερειακά όργανα, και εκπρόσωποι δημόσιας υγείας και ερευνητές» έχουν ξεκινήσει ένα κίνημα σχετικά με τη «μαιευτική βία» με στόχο τη βελτίωση της φροντίδας που παρέχεται στις γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη, τη γέννα και τη επιλόχειο περίοδο. Το νέο κίνημα «τοποθετεί τη μαιευτική βία συγκεκριμένα στο πλαίσιο της έμφυλης βίας και ιατρικής κατάχρησης και συνδυάζει στοιχεία από την αρμόζουσα θεραπεία και ποιοτική φροντίδα». Η Αργεντινή το 2009, το Μεξικό το 2014, ο Παναμάς το 2013, το Σουρινάμ το 2014 και η Βενεζουέλα το 2007 έχουν υιοθετήσει διατάξεις που ποινικοποιούν τη μαιευτική βία. [βλ. υποσημ.83]

73. Το Πολυεθνικό Κράτος της Βολιβίας έχει θεσπίσει νόμο για τη βία στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, με «ιδιαίτερο επίκεντρο στις εγκυμονούσες και επιτόκους γυναίκες. Επιπρόσθετα, στη νομοθεσία ορίζεται ο νέος όρος, «βία κατά των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων», που εκτείνεται πέραν των ορισμών της μαιευτικής βίας στην Αργεντινή και τη Βολιβιριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας, καθώς περιλαμβάνει την άμβλωση και το θηλασμό». [βλ. υποσημ.83]

74. Παρότι κάποιες από τις προαναφερθείσες χώρες έχουν θεσπίσει προοδευτικές ρυθμίσεις αναφορικά με τη μαιευτική βία, η πρόσβαση σε ασφαλή άμβλωση και άλλες υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας παραμένει μία πρόκληση και η πρόοδος στη μητρική φροντίδα δεν έχει κατ’ ανάγκη συνδυαστεί με πρόοδο σε άλλες κατηγορίες σεξουαλικών και αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών.

IV. Συμπέρασμα και συστάσεις για τα κράτη και άλλους ενδιαφερόμενους

75. Τα κράτη έχουν υποχρέωση να σέβονται, να προστατεύουν και να εκπληρώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στα υψηλότερα δυνατά πρότυπα για την επίτευξη σωματικής και ψυχικής υγείας κατά τις αναπαραγωγικές υπηρεσίες και τον τοκετό, απαλλαγμένες από κακομεταχείριση και έμφυλη βία και να υιοθετούν κατάλληλους νόμους και πολιτικές για την καταπολέμηση και την πρόληψη αυτού του είδους βίας, για τη δίωξη των δραστών και για την επανόρθωση και αποζημίωση των θυμάτων.

76. Τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών περιλαμβάνουν το δικαίωμά τους να λαμβάνουν σε συνθήκη σεβασμού και αξιοπρέπειας υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης και μαιευτικής περίθαλψης, απαλλαγμένες από διακρίσεις και κάθε βία, συμπεριλαμβανομένου του σεξισμού και της ψυχολογικής βίας, των βασανιστηρίων, της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης και του εξαναγκασμού. Στο πλαίσιο της αναπαραγωγικής περίθαλψης και του τοκετού, τα συστήματα υγείας πρέπει να διαθέτουν τους αναγκαίους δημοσιονομικούς πόρους που απαιτούνται για την παροχή ποιοτικής και προσβάσιμης υγειονομικής περίθαλψης για την αναπαραγωγή και τη μητρότητα, εξασφαλίζοντας έτσι ότι οι ανάγκες και τα συμφέροντα της αναπαραγωγικής υγείας διασφαλίζονται κατά τη διάρκεια του τοκετού, τις γυναικολογικές εξετάσεις, τις θεραπείες γονιμότητας, την αποβολή, την έκτρωση, την αντισύλληψη και σε άλλα πλαίσια σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας.

77. Τα κράτη πρέπει να αντιμετωπίσουν το τρέχον πρόβλημα της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών στις αναπαραγωγικές υπηρεσίες και τον τοκετό από την οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να το χρησιμοποιήσουν για να διεξαγάγουν ανεξάρτητη έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς των γυναικών για κακομεταχείριση και έμφυλη βία στις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, η οποία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει τα διαρθρωτικά και συστηματικά αίτια, συμπεριλαμβανομένων των στερεοτύπων σχετικά με το ρόλο των γυναικών στην κοινωνία, και θα πρέπει να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα και τις συστάσεις που οφείλουν να χρησιμοποιηθούν για την αναθεώρηση των νόμων, των πολιτικών και των εθνικών σχεδίων δράσης για την αναπαραγωγική υγεία.

78. Τα κράτη πρέπει να εγκαθιδρύσουν εποικοδομητική συνεργασία μεταξύ των ιδρυμάτων υγείας και των επαγγελματικών ενώσεων με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις των γυναικών, τα κινήματα των γυναικών και τους ανεξάρτητους θεσμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ασχολούνται με την αναπαραγωγική και μαιευτική φροντίδα.

79. Τα κράτη θα πρέπει επίσης να καταρτίσουν εθνικές στρατηγικές για τις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και τον τοκετό, προκειμένου να διασφαλίσουν με σεβασμό και φροντίδα ιατρική μεταχείριση που βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο της γέννας και άλλων αναπαραγωγικών υπηρεσιών, σε εναρμόνιση με τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού στην ιδιωτικότητα και την εμπιστευτικότητα.

80. Τα κράτη θα πρέπει να αντιμετωπίσουν: α) τα διαρθρωτικά προβλήματα και τους παράγοντες στους οποίους εδράζονται τα συστήματα αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης, που αντικατοπτρίζουν κοινωνικοοικονομικές δομές που εισάγουν διακρίσεις στις κοινωνίες, β) την έλλειψη κατάλληλης εκπαίδευσης και κατάρτισης για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, για όλους τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας · γ) την έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού και τον επακόλουθο μεγάλο φόρτο εργασίας στις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης · και δ) δημοσιονομικούς περιορισμούς. Τα κράτη θα πρέπει να διαθέσουν επαρκή χρηματοδότηση, προσωπικό και εξοπλισμό για τις μονάδες και εγκαταστάσεις μητρικής φροντίδας, σε εναρμόνιση με το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο απαιτεί από τα κράτη να αφιερώνουν τους μέγιστους διαθέσιμους πόρους στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων για τη μητρική υγεία και το τοκετό.

Ενημερωμένη συναίνεση

81. Για την καταπολέμηση και την πρόληψη της κακομεταχείρισης και της βίας κατά των γυναικών, τα κράτη πρέπει:

(α) Να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική και προσήκουσα εφαρμογή της ενημερωμένης συναίνεσης, σύμφωνα με τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

(β) Να υιοθετήσουν αποτελεσματικούς νόμους και πολιτικές υγείας για την εφαρμογή της ενημερωμένης συναίνεσης κατόπιν ενημέρωσης σε όλες τις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και να εγγυηθούν την προηγούμενη, ελεύθερη και ενημερωμένη συγκατάθεση για καισαρικές τομές, περινεοτομές και άλλες επεμβατικές ιατρικές πράξεις κατά τη διάρκεια του τοκετού.

(γ) Να σεβαστούν την αυτονομία των γυναικών, την ακεραιότητα και την ικανότητά τους να αποφασίζουν ενημερωμένα σχετικά με την αναπαραγωγική τους υγεία.

·
Πρόληψη της μαιευτικής βίας

(δ) Να εγγυηθούν στη νομοθεσία και στην πρακτική το δικαίωμα των γυναικών στο συνοδό της επιλογής τους κατά τη γέννα.

(ε) Να εξετάσουν τη δυνατότητα να επιτρέψουν τη γέννα στο σπίτι και να αποφύγουν την ποινικοποίηση της γέννας στο σπίτι.

στ) Να παρακολουθούν τις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης και να συλλέγουν και δημοσιεύουν στοιχεία σχετικά με το ποσοστό των καισαρικών τομών, των κολπικών γεννήσεων, των περινεοτομών και άλλων ιατρικών πράξεων που σχετίζονται με τον τοκετό, τη μαιευτική φροντίδα και τις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας σε ετήσια βάση.

(ζ) Να εφαρμόζουν το τεθειμένο και ήπιο δίκιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και τα πρότυπα του ΠΟΥ που αφορούν το σεβασμό στη μητρική φροντίδα, την περιγεννητική περίθαλψη και τη βία κατά των γυναικών ·
(η) Να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της έλλειψης αναισθησίας και ανακούφισης του πόνου, της έλλειψης επιλογής θέσης στη γέννα και της έλλειψης σεβασμού στην περιγεννητική φροντίδα.

Απόδοση ευθυνών

(θ) Να εγκαθιδρύσουν μηχανισμούς απόδοσης ευθυνών που βασίζονται στα ανθρώπινα δικαιώματα για να εξασφαλιστεί η αποκατάσταση των θυμάτων κακομεταχείρισης και βίας, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής αποζημίωσης, της αναγνώρισης των παραπτωμάτων, της επίσημης συγγνώμης και των εγγυήσεων μη επανάληψης.

(ι) Να διασφαλίσουν την επαγγελματική λογοδοσία και την επιβολή κυρώσεων από τις επαγγελματικές ενώσεις σε περιπτώσεις κακομεταχείρισης και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε περιπτώσεις παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων

·
(ια) Να εξασφαλίσουν πλήρεις και δίκαιες έρευνες επί ισχυρισμών περί κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών στη διάρκεια του τοκετού.

(ιβ) Να εξασφαλίσουν ότι οι γυναίκες θύματα παραβιάσεων θα διαθέτουν κατάλληλα ένδικα μέσα, τα οποία θα μπορούν να λάβουν τη μορφή αποκατάστασης, οικονομικής αποζημίωσης, ικανοποίησης ή εγγυήσεων μη επανάληψης.

 
(ιγ) Να διασφαλίσουν ότι τα ρυθμιστικά όργανα, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών θεσμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, των επιτροπών δεοντολογίας και των διαμεσολαβητών, καθώς και των φορέων ισότητας, έχουν την εντολή και τους πόρους να ασκούν εποπτεία στις δημόσιες και ιδιωτικές δομές περιγεννητικής φροντίδας, ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός της αυτονομίας και της ιδιωτικής ζωής των γυναικών.

(ιδ) Να ευαισθητοποιήσουν τους δικηγόρους, τους δικαστές και το κοινό σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών στο πλαίσιο του τοκετού για να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική χρήση των ενδίκων βοηθημάτων.

Νόμοι που εισάγουν διακρίσεις και επιβλαβή στερεότυπα φύλου

(ιε) Να επανεξετάσουν και να ενισχύσουν τους νόμους που απαγορεύουν όλες τις μορφές κακομεταχείρισης και βίας κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένης της ψυχολογικής βίας, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού και άλλων υπηρεσιών αναπαραγωγικής υγείας, σε εναρμόνιση με το ήπιο και τεθειμένο δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών.

(ιστ) Να καταργήσουν κάθε υποχρεωτική εξουσιοδότηση σε σύζυγο, συγγενή ή παρόμοια  για υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας που αφορούν τις γυναίκες.

 ·
(ιζ) Να καταργήσουν τους νόμους που ποινικοποιούν την άμβλωση σε κάθε περίσταση, να αποσύρουν τα τιμωρητικά μέτρα σε βάρος γυναικών που υποβάλλονται σε άμβλωση και, κατ’ ελάχιστον, να νομιμοποιήσουν την άμβλωση σε περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης, βιασμού, αιμομιξίας και όταν η συνεχιζόμενη εγκυμοσύνη θέτει σε κίνδυνο την ψυχική και σωματική υγεία της γυναίκας ή την ζωή της γυναίκας και να παράσχουν πρόσβαση σε ασφαλή και ποιοτική φροντίδα μετά την άμβλωση.

(ιη) Να άρουν τις ποινικές διώξεις και τις φυλακίσεις γυναικών που αναζητούν έκτακτες υπηρεσίες μαιευτικής υγείας, μεταξύ άλλων και λόγω αποβολών, και να άρουν τα μέτρα καταστολής κατά των ιατρών, ώστε να μπορέσουν να παράσχουν την απαραίτητη ιατρική υποστήριξη.

 ·
ιθ) Να απαγορεύσουν και να αντιμετωπίσουν την πρακτική των διαδικασιών καταναγκαστικής στείρωσης, ιδίως όσον αφορά τις γυναίκες που ανήκουν σε μειονότητα και τις αυτόχθονες γυναίκες, να βελτιώσουν τις εγγυήσεις έναντι τέτοιου είδους παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να παράσχουν κατάλληλη αποκατάσταση και αποζημίωση για τα θύματα.

 
(κ) Να αντιμετωπίσουν τις διατομεακές διακρίσεις ή τα σύνθετα στερεότυπα που αντιμετωπίζουν οι υποομάδες ατόμων.

Διεθνείς οργανισμοί

82. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του ΠΟΥ και μέσω της εφαρμογής των προτύπων με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO), η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Οντότητα των Ηνωμένων Εθνών για την Ισότητα των Φύλων και την Ενδυνάμωση των Γυναικών, το UNFPA και οι περιφερειακές οργανώσεις θα πρέπει να ενισχύσουν τον ρόλο τους στην καταπολέμηση και την πρόληψη της κακομεταχείρισης και της βίας στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και στον τοκετό. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ενισχύσουν τη συνεργασία τους με ανεξάρτητους μηχανισμούς για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, όπως η Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, η Ειδική Εισηγήτρια του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη βία κατά των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της, ο Μηχανισμός Τοποτήρησης της Σύμβασης του Belém do Para, η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη Δράση κατά της Βίας σε βάρος των γυναικών και της οικογενειακής βίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Ειδική Εισηγήτρια για τα Δικαιώματα των Γυναικών στην Αφρική της Αφρικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τα Δικαιώματα των Λαών, η Εισηγήτρια της Διαμερικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για τα Δικαιώματα των Γυναικών, καθώς και με Κράτη, μη κυβερνητικές οργανώσεις και ανεξάρτητα ιδρύματα για την πρόληψη αυτού του είδους βίας και για την προάσπιση του ανθρώπινου δικαιώματος των γυναικών στα υψηλότερα δυνατά πρότυπα σωματικής, ψυχικής και αναπαραγωγικής υγείας .

Για την μετάφραση της παρούσας Έκθεσης της Ειδικής Εισηγήτριας συνεργάσθηκαν εθελοντικά τον Δεκέμβριο 2019, στα πλαίσια της ομάδας εργασίας που συνέστησε και συντόνισε η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα  «Πλειάδες» οι:

-        Δανάη - Γεωργια Κουτσοπουλου (υποψ. Διδάκτωρ Ευρωπαϊκού δικαίου στο Παν/μιο του Αμβούργου)

-        Λαμπρινή Κωλέτση, Νομικός

-        Ηλέκτρα – Λήδα Κούτρα, Δικηγόρος

-        Βάγια Μεντζενιώτη

-        Λαμπρινή Ξένου, Δικηγόρος, Πολ. Επιστήμων

Την επιμέλεια και την ευθύνη για την πιστότητα της μετάφρασης στα Ελληνικά του αυθεντικού κειμένου της Έκθεσης έχει η δικηγόρος Ηλέκτρα – Λήδα Κούτρα

---

[1] https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=24780&LangID=E.

[2] World Health Organization (WHO) statement, “The prevention and elimination of disrespect and abuse during facility-based childbirth”, WHO/RHR/14.23 (2015).

[3] Όλες οι συμβολές είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα της Ειδικής Γραμματέως για τη βία κατά των γυναικών, τις αιτίες και τις συνέπειές της: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/ Mistreatment.aspx.

[4] Ενδεικτικά, Center for Reproductive Rights, Failure to Deliver: Violations of Women’s Human Rights  in Kenyan Health Facilities (2007); Amnesty International, Deadly Delivery: The Maternal Health Care Crisis in America, London, 2010; Human Rights Watch, “Stop Making Excuses”: Accountability for Maternal Health Care in South Africa (2011); Janka Debrecéniová, ed., Women – Mothers – Bodies: Women’s Human Rights in Obstetric Care in Healthcare Facilities in Slovakia, Citizen, Democracy and Accountability (2015); and Center for Reproductive Rights, Vakeras Zorales – Speaking Out: Roma Women’s Experiences in Reproductive Health Care in Slovakia (2017).

[5] Parliamentary Assembly of the Council of Europe, document No. 14495 (26 January 2018); meeting on obstetrical and gynaecological violence, held in Zagreb 3 July 2019.

[6] Committee on the Elimination of Discrimination against Women, general recommendation

No. 35 on gender-based violence against women, updating general recommendation No. 19,

CEDAW/C/GC/35, para. 24 (a).

[7] Submission of the United Nations Population Fund (UNFPA) to the Special Rapporteur; διαθέσιμο σε: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx.

[8] Submission of Mother Hood e.V to the Special Rapporteur, διαθέσιμο σε: https://www.ohchr.org/ EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx.

[9] Declaration on the Elimination of Violence against Women (resolution 48/104 of 20 December

1993).

[10]  Βλ. Committee on the Elimination of Discrimination against Women, general recommendation No. 35 on gender-based violence against women, updating general recommendation No. 19 (CEDAW/C/GC/35, para. 1).

[11] Βλ., για παράδειγμα, Άρθρο 15 του νόμου για την ολοκληρωμένη προστασία των γυναικών, No. 26.485/2009, Βολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας.

[12] Έκθεση του Ιρλανδικού Δικτύου Υποστήριξης της Μητρότητας στην Ειδική Εισηγήτρια, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx

[13] Βλ. https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Women/SR/ReproductiveHealthCare/ F%c3%b6delsehuset.pdf

[14] Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων του ΟΗΕ, τελικές παρατηρήσεις, Ιρλανδία (CAT/C/IRL/CO/2, παρ. 29–30).

[15] Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, 2014, τελικές παρατηρήσεις της τέταρτης περιοδικής έκθεσης για την Ιρλανδία, CCPR/C/IRL/CO/4, παρ. 11.

[16] Βλ. Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των γυναικών, 2017, τελικές παρατηρήσεις, Ιρλανδία, CEDAW/C/IRL/CO/6-7, παρ. 15 (a).

[17] Έκθεση του Ειδικού Εισηγητή για τα βασανιστήρια και άλλες μορφές βάναυσης, απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, A/HRC/22/53, παρ. 32

[18] V.C. κατά Σλοβακίας, No. 18968/07, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, (2012), παρ. 119.

[19] Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Γενική Σύσταση No. 35 σχετικά με την έμφυλη βία κατά των γυναικών, επικαιροποίηση της Γενικής Σύστασης No. 19, CEDAW/C/GC/35, παρ. 18

[20] M.A. Bohren, J.P. Vogel, E.C. Hunter, et. al., “Η Κακομεταχείριση των Γυναικών κατά τον Τοκετό σε Υγειονομικές Μονάδες”, PLoS Medicine, Τόμος. 12 (6) (2015) [εφεξής, “Bohren et al. (2015)”].

[21] Κέντρο για τα Δικαιώματα στην Αναπαραγωγή (https://www.reproductiverights.org/sites/crr.civicactions.net/files/documents/CRR_Submission_ on_Human_Rights_Abuses_of_US_Incarcerated_Pregnant_Women.pdf)

[22] Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων, τελικές παρατηρήσεις, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, CAT/C/USA/ CO/2, παρ. 33

[23] Yates et. al, Νοσοκομειακές κρατήσεις από την μη πληρωμή των νοσηλευτικών εξόδων: Μια Άρνηση των Δικαιωμάτων και της Αξιοπρέπειας, Chatham House (2017), διαθέσιμο εδώ: https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/ publications/research/2017-12-06-hospital-detentions-non-payment-yates-brookes-whitaker.pdf; βλ. επίσης “Έρευνα AP: Νοσηλευόμενοι ασθενείς ως όμηροι για λύτρα”, AP News, (25 Οκτωβρίου 2018) (https://apnews.com/4ee597e099be4dfaa899f85e652605b5); και Bohren et al. (2015), p. 19

[24] Κέντρο για τα Δικαιώματα στην Αναπαραγωγή, Αποτυχία στον Τοκετό: Παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών στις μονάδες υγείας της Κένυας (2007), σελ. 56–58.

[25] Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων, τελικές παρατηρήσεις, Κένυα, CAT/C/KEN/CO/2, παρ. 27

[26] Έκθεση του Ταμείου του ΟΗΕ για τον Πληθυσμό στον Ειδικό Εισηγητή για τη βία κατά των γυναικών, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx

[27] Αναφορά της Ομάδας Εργασίας σχετικά με τις διακρίσεις κατά των γυναικών στη νομοθεσία και την πρακτική, A/HRC/32/44, παρ. 74.

[28] https://extranet.who.int/rhl/topics/preconception-pregnancy-childbirth-and-postpartum-care/care-during-childbirth/care-during-labour-2nd-stage/who-recommendation-episiotomy-policy-0

[29] Έκθεση του Ιταλικού Παρατηρητηρίου για την Ενδοοικογενειακή Βία στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx

[30] Wagner, Marsden (2000), Ο τοκετός στην καινούρια χιλιετία, έκθεση που παρουσιάστηκε στο 1^ο Διεθνές Συνέδριο για τη γέννα στο σπίτι, Jerez de la Frontera, Cádiz, διαθέσιμο εδώ: https://www.elpartoesnuestro.es/sites/default/files/public/documentos/parto/partomedicalizado/0

[31] Βλ. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4982443/

[32] https://extranet.who.int/rhl/topics/preconception-pregnancy-childbirth-and-postpartum-care/care-during-childbirth/care-during-labour-2nd-stage/who-recommendation-fundal-pressure-facilitate-childbirth

[33] Bohren et al. (2015), σελ. 17

[34] Βλ. Konovalova κατά Ρωσίας, No. 37873/04, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, (2014).

[35] Έκθεση του Ειδικού Εισηγητή για τα βασανιστήρια και άλλες μορφές βάναυσης, απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, A/HRC/31/57, παρ. 47

[36] Πληροφορίες που παρασχέθηκαν από αυτόχθονες γυναίκες της πολιτείας Guerrero του Μεξικού, ανέφεραν προσβλητικά σχόλια και απουσία κατανόησης της παραδοσιακής κουλτούρας, η οποία υπαγορεύει στις γυναίκες να μην κάνουν μπάνιο πριν τη γέννα ώστε να διατηρηθεί η ομοιόσταση του σώματος.

[37] Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής, Ζητήματα Ηθικής στην Μαιευτική και τη Γυναικολογία, (Οδηγίες σχετικά με την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς, σελ. 13), Λονδίνο 2012

[38] Έκθεση της ομάδας της Κοινωνίας των Πολιτών «Sivan Lienhart Women Call for Birth (“Nashim Korot Laledet”)» στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/ Mistreatment.aspx

[39] Έκθεση του σωματείου “Μητρότητα” στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/ Documents/Issues/Women/SR/ReproductiveHealthCare/Mother%20Hood%20e.V.pdf.

[40] Έκθεση της Födelsehuset στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ: https://www.ohchr.org/ Documents/Issues/Women/SR/ReproductiveHealthCare/F%c3%b6delsehuset.pdf

[41] Έκθεση της Ένωσης “Οι Μαύρες Μητέρες Είναι Σημαντικές” και του κέντρου για τα Αναπαραγωγικά Δικαιώματα στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ:  https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Women/SR/ ReproductiveHealthCare/Black%20Mamas%20Matter%20Alliance%20and%20the%20Center %20for%20Reproductive%20Rights.pdf.

[42] Έκθεση της ΜΚΟ “Κάντε τις Μητέρες Σημαντικές” στον Ειδικό Εισηγητή, διαθέσιμη εδώ:  https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/SRWomen/Pages/Mistreatment.aspx.

[43] Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, S.C. και G.P. κατά Πόρισμα  No. 22/2017, E/C.12/65/D/22/2017, παρ. 10.3 και 11.2

[44] Βλ. Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Θέσεις στην Έκθεση Νο. 4/2004, Ms. A.S. κατά Ουγγαρίας (CEDAW/C/HUN/CO/6); Βλ. επίσης Διεθνής Ομοσπονδίας Γυναικολογίας και Μαιευτικής, Ηθικά Ζητήματα στην Μαιευτική και τη Γυναικολογία (Γυναικεία Αντισυλληπτική Στείρωση, σελ. 122), Λονδίνο, 2012

[45] Διεθνής Ομοσπονδίας Γυναικολογίας και Μαιευτικής, Ηθικά Ζητήματα στην Μαιευτική και τη Γυναικολογία (Οδηγίες σχετικά με την κατόπιν ενημέρωσης συγκατάθεση του ασθενούς, σελ. 13), Λονδίνο, 2012.

[46] Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR), Τεχνική καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή προσέγγισης που βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα στην εφαρμογή πολιτικών και προγραμμάτων για τη μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας των μητέρων που δύναται να προληφθεί, A / HRC / 21/22, A / HRC/21/22/Corr.1 και A / HRC / 21/22 / Corr.2, σελ. 4-8.

[47] Βλ., για παράδειγμα, Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Alyne da Silva Pimentel Teixeira κατά Βραζιλίας, Ανακοίνωση αριθ. 17/2008, CEDAW / C / 49 / D / 17/2008, παρ. 7.6; και Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Γενική Σύσταση υπ’ αριθ. 24, Γυναίκες και υγεία (άρθρο 12 της Σύμβασης) (1999). 

[48] Δήλωση του ΠΟΥ, "Η πρόληψη και η εξάλειψη της ασέβειας και της κατάχρησης κατά τη διάρκεια του τοκετού σε υποβοηθητικέςεγκαταστάσεις", WHO / RHR / 14.23 (2015). 

[49] ΠΟΥ, Διεθνής Συνομοσπονδία Μαιών, White Ribbon Alliance, κοινό δελτίο τύπου "ΠΟΥ και συνεργάτες καλούν για καλύτερες συνθήκες εργασίας για τις μαίες" (13 Οκτωβρίου 2016) (https://www.who.int/en/news-room/detail/13-10-2016-who-and-partners-call-for-betterworking-conditions-for-midwives).

[50] Bohren et al. (2015), σελ. 14 και 20.   

[51] ΠΟΥ, Απαντώντας στην ενδοοικογενειακή βία και τη σεξουαλική βία κατά των γυναικών. Οι κλινικές και πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ, Γενεύη, 2013. Και ΠΟΥ, Ενίσχυση των συστημάτων υγείας για την αντιμετώπιση γυναικών που υφίστανται συναισθηματικη ή σεξουαλική βία: Εγχειρίδιο για τους υπεύθυνους υγείας, Γενεύη, 2017.

[52] Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, Γενική Σύσταση αριθ. 28, παρ. 12.

[53] T. Nawab, U. Erum , Α. Amir, Ν. Khalique , MA Ansari, Α. Chauhan, «Η έλλειψη σεβασμού και κακομεταχείρισης κατά τη διάρκεια του τοκετού βάσει εγκαταστάσεων και των κοινωνικοδημογραφικών παραγόντων που τον επηρεάζουν - Journal of Family Medicine and Primary Care, τομ. 8, 2019; σελ. 239-245.

[54] Κέντρο για τα Αναπαραγωγικά Δικαιώματα (Center for Reproductive Rights), Vakeras Zorales – Μιλώντας ανοιχτά: Οι Εμπειρίες των Ρομά Γυναικών στις Δομές Αναπαραγωγικής Υγείας στη Σλοβακία (2017), σελ.13 (https://reproductiverights.org/sites/default/ files/webform/GLP-SlovakiaRomaReport-Final-Print.pdf). 

[55] Βλέπε, για παράδειγμα, την έκθεση του Ειδικού Εισηγητή για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες σχετικά με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα δικαιώματα των κοριτσιών και των νέων γυναικών με αναπηρίες, A / 72/133, παρ. 21.

[56] Ομοίως, Παρ. 31.

[57]Rebecca J. Cook και Simone Cusack, Εμφυλα στερεοτυπα: Διακρατικές Νομικές Προοπτικές (Φιλαδέλφεια, Εκδοσεις του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, 2010), σ. 34.

[58] Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Mellet κατά Ιρλανδίας, Κοινοποίηση με αριθ. 2324/2013, CCPR / C / 116 / D / 2324/2013, παρ. 3.19. 

[59] Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής, Ηθικά Θέματα Μαιευτικής και Γυναικολογίας (Επιβλαβη στερεότυπα στην υγειονομική περίθαλψη των γυναικών, σελ. 28), Λονδίνο, 2012.

[60] Βλ. Joanna N. Erdman, "Σχόλιο: Βιοηθική, Ανθρώπινα Δικαιώματα και τοκετός" Υγεία και Ανθρώπινα Δικαιώματα, 17/1, Ιουνίου 2015.

[61] Ψήφισμα  υπ’ αριθ. 70/1.

[62]  Κοινή δήλωση εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών  στο χώρο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων  αναφορικά με το Πρόγραμμα 2030  για την Αειφόρο Ανάπτυξη ( Ειδικός Εισηγητής για το δικαίωμα όλων  να απολαμβάνουν της καλύτερης δυνατής σωματικής και ψυχικής υγείας · Ειδικός Εισηγητής για την κατάσταση των υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων· Ειδικός Εισηγητής σχετικά με την βία κατά των γυναικών, τα αίτια και τις συνέπειες, και Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας ενάντιας στις διακρίσεις κατά των γυναικών τόσο στην έννομη τάξη όσο και στην πράξη), εμπειρογνώμονες της Αφρικανικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και των Λαών ( Ειδικός Εισηγητής για τους υπερασπιστές των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με σημείο εστίασης  τις πράξεις αντιποίνων στην Αφρική και Ειδικός Εισηγητής για τα δικαιώματα των γυναικών στην Αφρική) καθώς και ο εμπειρογνώμονας της Διαμερικανικής Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Εισηγήτης για τα Δικαιώματα των Γυναικών) (https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/ DisplayNews.aspx?NewsID=16490&LangID=E).

[63] Έκθεση της Τέταρτης Παγκόσμιας Διάσκεψης για τις Γυναίκες, Πεκίνο, 4-15 Σεπτεμβρίου 1995 (δημοσίευση των Ηνωμένων Εθνών, αριθ. πωλ. E.96.IV.13), κεφ. Ι, ψήφισμα 1, παράρτημα II. 6.

[64] Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, γενική σύσταση Αρ. 24, women and health (άρθρο 12) (1999), παρ. 31(e).

[65] Επιτροπή για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, Alyne da Silva Pimentel Teixeira κατά Βραζιλίας, Κοινοποίηση Αρ. 17/2008, CEDAW/C/49/D/17/2008, παρ. 7.6

[66] Βλ. https://www.ohchr.org/en/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=24198&LangID=E. Η προηγούμενη Ειδική Εισηγήτρια, στην αναφορά της του 2013, εξέφρασε ανησυχίες για την περίδεση εγκύων γυναικών κατά τον τοκετό labour and delivery, A/68/340, para. 57.

[67] Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών,Έρευνα σχετικά με το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας κατά το άρθρο 8 του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου της Σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών, CEDAW/C/OP.8/GBR/1, παρ. 83 (a).

[68] Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, L.C. κατά Περού, Κοινοποίηση Αρ. 22/2009, CEDAW/C/50/D/22/2009.

[69] K.L. κατά Περού, Κοινοποίηση Αρ. 1153/2003, CCPR/C/85/D/1153/2003 (2005).

[70] https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Women/SR/StatementMESECVI_EN.pdf.

[71] Επιτροπή για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, περίληψη της έρευνας σχετικά με τις Φιλιππίνες κατά το άρθρο 8 του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου της Σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών, UN Doc. CEDAW/C/OP.8/PHL/1

(2015), (άρνηση πρόσβασης σε αντισύλληψη στη Μανίλα).

[72] Konovalova κατά Ρωσίας, Αρ. 37873/04, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (2014).

[73] V.C. κατά Σλοβακίας, Αρ. 18968/07, ΕΔΔΑ, (2012); N.B. κατά Σλοβακίας, Αρ. 29518/10, ΕΔΔΑ (2012); I.G. κ.ά. κατά Σλοβακίας, Προσφυγή αρ. 15966/04, ΕΔΔΑ (2012).

[74] Hanzelkovi κατά Τσεχίας, Αρ. 43643/10, ΕΔΔΑ (2015).

[75] Csoma κατά Ρομανίας, Αρ. 8759/05, ΕΔΔΑ (2013).

[76] Ternovszky κατά Ουγγαρίας, Αρ. 67545/09, ΕΔΔΑ (2011), παρ. 26.

[77] Dubská και Krejzová κατά Τσεχίας, Προσφυγές Αρ. 28859/11 και 28473/12, ΕΔΔΑ (2016).

[78] Pojatina κατά Κροατίας, Προσφυγή Αρ., 18558/12, ΕΔΔΑ (2018).

[79] I.V. κατά Βολιβίας, Προκαταρκτικές αντιρρήσεις, ουσία, αποκατάσταση ζημίας και έξοδα, Απόφαση, Διαμερικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ser. C) Αρ. 329 (2016).

[80] Παναμερικανική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Για την Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών, the IACHR καλεί τα κράτη να απόσχουν από την υιοθέτηση μέτρων που θα υποβάθμιζαν το σεβασμό για την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών (8 Μαρτίου 2018) (http://www.oas.org/en/iachr/media_center/PReleases/2018/044.asp).

[81] Αφρικανική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη, Ψήφισμα σχετικά με την ακούσια στείρωση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην πρόσβαση υπηρεσίες φροντίδας ατόμων προσβεβλημένων από τον HIV (2013) http://www.achpr.org/sessions/54th/resolutions/260/).

[82] Janka Debrecéniová, ed., Women –Mothers – Bodies: Women’s Human Rights in Obstetric Care in Healthcare Facilities in Slovakia, Citizen, Democracy and Accountability (2015); βλ. επίσης, Tamar Kabakian-Khasholian, κ.ά. “Implementation of a labour companionship model in three public hospitals in Arab middle‐income countries”, Acta Paediatrica, 20 December 2018 (https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/apa.14540); βλ. επίσης,  Bohren κ.α. (2015).

[83] Βλ. C.R. Williams, C. Jerez, K. Klein, M. Correa, J. M. Belizán,.G. Cormick, “Obstetric violence: a Latin American legal response to mistreatment during childbirth”, BJOG, An International Journal of Obstetrics and Gynaecology, 2018.

[84] National Maternity Review, Better Births: Improving outcomes of maternity services in England, A Five Year Forward View for maternity care (2016), p. 31.

[85] Ομοίως, σελ. 10-11.